DSC02153 (12)

LX X X    próba interpretacji

się złożona prawda znaków, które można odczytać na dwa sposoby ..u inny" (splecenie uściskiem) lub „niewinny" (miecz dzielący dwa ciała). Te dwa możliwe znaczenia budzą paralelne reakcje: gniew każe królowi unieść miecz z zamiarem zadania ciosu, litość każe mu go opuścić. Tym razem Marek sam wybiera swoją prawdę, w zgodzie z własnym sercem. A jednak i tu spotyka go klęska: jego komunikat odczytują błędnie ci, dla których jest przeznaczony: oni z kolei z języka znaków wybierają to, co dyktuje im strach.

Nie ma obiektywnego, absolutnego porządku, który pozwoliłby rozstrzygnąć wątpliwości w jednoznaczny sposób. Ludzkie prawdy są względne, stronnicze, częściowe; jedyną prawdę ma tylko Bóg, „który me skłamał": ta złożoność prawdy jest odkryciem XII wieku. Jak pisze Mane-Louise Ollier, tekst Beroula Jawi się, od początku do końca, jako ilustracja nieuchwytnego charakteru prawdy”¹⁷. Pozorne sprzeczności nie są tym samym winą niedostatku kunsztu autora, lecz integralną komponentą opowiadanej przezeń historii — a może integralną częścią życia: kochankowie są jednocześnie winni i niewinni, odpowiedzialni i usprawiedliwieni; ich miłość ma w sobie zarówno piękno, jak i szpetotę. Beroul ma niezwykłe poczucie rzeczyw istości w całej jej złożoności. Ostateczną ludzką prawdą — jedyną dostępną na ziemi — jest cierpienie; nie upragnione, masochistyczne eierpiętnictwo, lecz rzeczywiste cierpienie, którym się płaci za miłość. Sympatia Beroula dla kochanków (ale i dla króla Marka), jego „stronniczość”, nie jest aprobatą czy obroną jakiejś teorii, lecz opowiedzeniem się po stronie cierpiących. Ten gwałtowny ekstrawertyk, miejscami brutalny i okrutny, bliższy jest — w swych sprzecznościach i zagmatwaniu — jakiejś fundamentalnej ludzkiej prawdzie niż bardziej odeń wyrafinowani, dworni autorzy, uciekający od kontaktu z rzeczywistością.

¹⁷ M.-L. Ollier, Le Statut de la verite et de ntensonge dans le „ Tristan " de Beroul [w:] Tristan et iseut, mythe europem et mondial, ed. D. Busch-tnger, Góppingen 1987, s. 298. Zob. również: J.Subrcnat, Sur le climat social, morał, rehgiewc du „Tristan" de Beroul, „Le Moyen Age” 1976 (82), s. 219-261.

„powieść o ntisiANtt

THOMASA

lCiedy od urwanego w dramuiyc/nym momencie teks 'hodzimy do fragmentów Thomasa, narracja nacje ^prz Miejsce formulamego. epickiego st> lu zajmuj boryka eksploatująca do granic możliwości efektown.

retoryk

chiazmy, anafory, annominacje nych dialogów i napiętej akcji -nów duszy i natury ludzkiej. Świat zewnętrzny _a w każdym razie jest mniej konkretny niż to. szach i umysłach bohaterów. I tak. na przykład, i dą o Białych Dłoniach poprzedzony jest blisko wewnętrznego monologu bohatera i tylomaż wc narratora, podczas gdy zaledwie kilkanaście wers kowitym lekceważeniem szczegółów, ceremonię Podobna dysproporcja występuje w pozostałych f mas nie jest zgoła zainteresowany konfliktem mięJ ralnością. między światem feudalnym a miłością fortele i wybiegi czy życie dworu. Kiedy słyszyJ nia „Posłuchajcie niezwykłej historii”... < dosłowr niezwykłej/przedziwnej przygody”), moglibyśmy opowieści o turnieju, pojedynku, schadzce, zdrad, czasem Thomas kończy: „o tym, jak dziwna Jest cz Ze zniecierpliwieniem kwituje opis przeprawy Tns do Anglii: „Na co zda się zbytnio rozwlekać opoJ nie do rzeczy? Pokrótce rzecz cala opowiem” (s. 1 pozbywa się podobnych skrupułów, kiedy przy cl wewnętrznych przeżyć bohaterów. Innymi doM przemieszcza się z zewnątrz do wewnątrz; Tboom *

dobaniem- przesadnym, miałoby się n rhtlt m

andry ludzkiej psychiki, konflikty między . ■    ,

* pragnieniami, pomieszane refleksje i uczucia Amur/dolur. Podobna dysproporcja pumie m dzy smutkiem a radością. V\

ampli fikacje;| niekończące

mtejsce się wiwi zdaje się co dzsetc

lub Ti Iwustl Tsam

itu Bćroula spowalnia * kwicciftln et gry słów, dynam tez-sekcie sta* nie istnieć, r się w du* Mli Z 1 zoi

la wcnuuni omentarza

sci mię-pojawia