DSC01015 (9)

196

Struktury grupowe bliskiego dystansu

Po ósme wreszcie, w grupie pojawiają się samozwańczy strażnicy myśli - członkowie grupy, którzy chronią ją przed informacjami mogącymi zniweczyć wspólne, grupowe samozadowolenie wynikające z oceny efektywności t moralności podejmowanych decyzji (Janis, 1982a, s. 293; zob. też Janis, Mann, 1977).

Poniżej przedstawiam za Janisem schematyczny obraz procesów poprzedzających poszukiwanie przez grupę jednomyślności, którego końcowym rezultatem jest powstanie w strukturze grupy syndromu myślenia grupowego (rysunek 6.3).

WARUNKI POPRZEDZAJĄCE

Decydenci tworzą spójną grupę

B-1

Strukturalna wadliwość organizacji

1. Odizolowanie grupy

2. Brak tradycji bezstronnego przywództwa

3. Brak norm wymagających systematycznych procedur

4. Homogemczność bazy społecznej i ideologii członków grupy łtd.

OBSERWO WALNE

KONSEKWENCJE

Tendencje do

poszukiwania

jednomyślności

(grupowego

myślenia)

I p	0
Symptomy grupowego	Symptomy wadliwego
myślenia	podejmowano decyzji
Typ I. Przecenianie moż-	1. Niekompletne zbadanie
Irwośa grupy	alternatyw
1. Iluzja bezkarności	2, Niekompletne zbadanie
2. Wiara w wewnętrzną	celów
moralność grupy	3. Brak analizy ryzyka zwtą-
Typ II. Zamknięty proces	zanego z preferowanym j
tworzenia opinii	wyborem
3. Zbiorowe racjonafizage	4. Brak ponownej oceny po-
4. Stereotypy grup ze-	czątkowo odrzuconych
wnętrznych	alternatyw
Typ III. Naciski w kierunku	5. Słabe poszukiwanie
konformizmu	informacji
5. Samocenzura	6 Skłonność do selektywne-
6. Iluzja jednomyślności	go przetwarzania informacji j
7. Bezpośrednia presja	7. Brak wypracowanych
na odszczepieńców	planów zastępczych
8. Samozwańczy strażnicy i !■
myśli	I I

B-2

Prowokacyjny charakter kontekstu sytuacyjnego

1. Duża presja ze strony zewnętrznych zagrożeń przy słabej nadziei na lepsze rozwiązanie niż proponowane przez przywódcę . Niska samoocena wywołana okresowo przez:

a) aktualne niepowodzenia, które powodują, że wady poszczególnych członków stają się szczególnie wyraźne

b) nadmierne trudności w bieżącym podejmowaniu decyzji powodujące obniżenie poczucia własnej efektywności u każdego członka

c) dylematy moralne:

wyraźny brak możliwych do przyjęcia alternatyw (pozostają te. które naruszają standardy etyczne) itd.

Niskie prawdopodobieństwo zadowalających rezultatów

Rysunek 6.3. Teoretyczna analiza syndromu myślenia grupowego oparta na porównaniach wysokiej i niskiej jakości decyzji politycznych podejmowanych przez grupy (źródło: Janis, 1982a)

Janis zastrzega, iż związek pomiędzy spójnością grupową a syndromem myślenia grupowego nie jest „żelaznym prawem”, to jest nie zawsze osiągnięcie wysokiego stopnia spójności wewnętrznej musi doprowadzić grupę do postaci strukturalnej