DSC01021 (8)

202 Struktury grupowe bliskiego dystansu

(1961) zwróci! uwagę na istnienie dwóch typów klik w obrębie grupy dotkniętej schizmą. Otóż jego zdaniem, w grupie schizmatycznej istnieje tak zwana podgrupa uzależniona, która dąży do tego, aby zachować wszystko to, co w grupie jako całości uznawane jest za tradycję. Caiy wysiiek członków tej podgrupy zmierza do tego, aby mogli oni uniknąć jakichkolwiek trudności i aby wysiłek z ich strony został zredukowany do minimum. Podgrupa ta jest nazywana uzależnioną, albowiem należące do niej osoby działają tak, jak gdyby jedynym ich celem było oczekiwanie na natchnionego przywódcę i jego nauki - oczekują one, że przywódca poprowadzi je w taki sposób, iż unikną wszelkich trudności.

Podgrupa walcząco-uciekająca żąda natomiast tak natarczywie nowych idei, że przestaje się rozwijać i nie przyciąga nowych członków. Podgrupa ta działa tak, jak gdyby potrzeby jej członków ograniczały się jedynie do walki lub ucieczki od niekorzystnych wpływów na grupę. Dochodzi więc do tego, iż żadna z podgrup nie może zrozumieć ani tolerować potrzeb drugiej podgrupy. Zdaniem Biona obie mają ten sam cel: jest to destrukcja pierwotnego, podstawowego zadania, które stanowiło o tym, że grupa się rozwijała (zob. też Gustafson, 1978, s. 141).

Mamy więc w tym wypadku do czynienia z sytuacją jednocześnie typową i nietypową. Nietypowość tej sytuacji polega na tym, że oto w grupie w wyniku pogłębiającego się procesu polaryzacji i dychotomizacji dochodzi do powstania dwóch pod-struktur, podgrup, które zaczynają rozwijać całkowicie odrębne systemy i struktury grupowe. Powstają więc odrębne systemy normatywne, systemy wartości, a także odmienne wewnątrzgrupowe układy strukturalne. Oczywiście obie podgrupy dysponują odmiennymi i odrębnymi strukturami socjometrycznymi. W rezultacie więc powstają dwie odrębne grupy społeczne. Co zatem każe obie te grupy traktować jako podstruktury szerszego układu? Po pierwsze, sens istnienia każdej z podgrup, sens wszystkich jej układów wewnętrznych sprowadza się do zaprzeczania drugiego lub pozostawania wobec niego w skrajnej opozycji. Podgrupy te nie mogłyby istnieć niezależnie - istnienie jednej uzależnione jest od istnienia drugiej. Żywią się więc one wzajemnie własną opozycją. W pewnym sensie jest tak, że brak powiązań socjo-metrycznych jest jedynie cechą powierzchowną, nie odzwierciedlającą rzeczywistego stanu rzeczy. Brak powiązań nie oznacza tu bowiem obojętności - przeciwnie, brak powiązań jest cechą powierzchowną, pozorem, pod powierzchnią którego kryją się niezwykle głębokie namiętności i wrogość. Obie podgrupy są więc nierozerwalnie ze sobą związane, tworzą pewną całość.

Po drugie, wzajemna destrukcyjna działalność obu podgrup odnosi się do tych nielicznych elementów grupy jako całości, które są dla nich wspólne. Obie grupy nie ustają więc w wysiłkach zmierzających do zakwestionowania pierwotnego zadania grupy jako całości, które kiedyś było ich wspólnym zadaniem. To właśnie, co wydaje się rzeczą paradoksalną, w jakimś sensie także je łączy ze sobą. Wysiłki w kierunku podwojenia wspólnego ogólnogrupowego zadania jednoczą w jakimś sensie obie zwalczające się podgrupy właśnie wokół tego zadania. Jak pisze Gustafson (1978), nawet jeśli obu podgrupom uda się rzeczywiście dokonać destrukcji wspólnego zadania grupy, powstała sytuacja strukturalna w dalszym ciągu nie pozwoli im oddzielić się od siebie. Obie nie będą teraz ustawać w dążeniu do przeciwdziałania ponownemu