MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Jadwiga Wiśniewska
Rozliczanie kosztów usług gastronomicznych
341[07].Z4.03
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci
mgr inż. Grażyna Holdenmayer
mgr Hanna Kawalla
Opracowanie redakcyjne
mgr inż. Małgorzata Pruszyńska
Konsultacja
dr Justyna Bluszcz
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 341[07].Z4.03,
 Rozliczanie kosztów usług gastronomicznych , zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu technik organizacji usług gastronomicznych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Przykładowe scenariusze zajęć 6
5. Ćwiczenia 12
5.1. Popyt i podaż na rynku 12
5.1.1. Ćwiczenia 12
5.2. Zasoby majątkowe i kapitały przedsiębiorstwa gastronomicznego 16
5.2.1. Ćwiczenia 16
5.3. Koszty działalności gastronomicznej 19
5.3.1. Ćwiczenia 19
5.4. Kalkulacja cen sprzedaży potraw, napojów, towarów i usług w zakładzie
gastronomicznym 23
5.4.1. Ćwiczenia 23
5.5. Rozliczanie działalności zakładu gastronomicznego 26
5.5.1. Ćwiczenia 26
5.6. Dokumentacja sprzedaży 30
5.6.1. Ćwiczenia 30
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 35
7. Literatura 47
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik organizacji usług
gastronomicznych.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne,
- wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,
- wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami
ze szczególnym uwzględnieniem:
- tekstu przewodniego,
- metody projektów,
- ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacji pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od pracy
indywidualnej do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel
może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktacje zadań,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcję dla nauczyciela,
- instrukcję dla ucznia,
- kartę odpowiedzi,
- zestaw zadań testowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
341[07].Z4
Usługi gastronomiczne
341[07].Z4.01 341[07].Z4.02
Promocja usług gastronomicznych Realizowanie zleceń na przyjęcia
okolicznościowe i usługi cateringowe
341[07].Z4.03
341[07].Z4.05
Rozliczanie kosztów usług
Komunikowanie się w języku obcym
gastronomicznych
341[07].Z4.04
Podejmowanie i prowadzenie
działalności gospodarczej w zakresie
usług gastronomicznych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- posługiwać się technologią informacyjną,
- prowadzić proste obliczenia matematyczne,
- znać rodzaje zakładów gastronomicznych,
- charakteryzować strukturę podmiotów gospodarczych branży gastronomicznej,
- charakteryzować przebieg procesu gospodarczego w zakładach gastronomicznych,
- scharakteryzować strukturę organizacyjną zakładu gastronomicznego i firmy
cateringowej,
- określić usługi świadczone przez zakłady gastronomiczne i firmy cateringowe,
- scharakteryzować specyficzne cechy branży gastronomicznej,
- określić formy organizacyjno-prawne zakładów gastronomicznych,
- określić systemy zarządzania zakładem gastronomicznym i firmą cateringową,
- opracować dokumentację organizacyjną zakładu gastronomicznego,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji oraz doradztwa specjalistycznego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- posłużyć się podstawową terminologią ekonomiczną,
- określić czynniki wpływające na popyt, podaż oraz cenę towarów i usług,
- określić składniki majątku trwałego i obrotowego w przedsiębiorstwach
gastronomicznych,
- określić z
ródła pozyskiwania kapitału i finansowania działalności przedsiębiorstwa
gastronomicznego,
- posłużyć się dokumentacją obowiązującą w zakładzie gastronomicznym,
- dokonać kalkulacji cen gastronomicznych potraw i napojów,
- dokonać analizy kosztów zakładu gastronomicznego oraz określić czynniki wpływające
na ich poziom,
- określić formy opodatkowania małych przedsiębiorstw,
- rozróżnić dokumenty księgowe,
- sporządzić podstawowe dokumenty dotyczące działalności usługowej zakładu
gastronomicznego,
- dokonać kontroli dowodów księgowych,
- scharakteryzować zadania inwentaryzacji,
- przeprowadzić inwentaryzację,
- ocenić sytuację ekonomiczno-finansową zakładu gastronomicznego w oparciu
o wskaz
niki,
- zastosować specjalistyczne programy komputerowe do realizacji zadań zawodowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania Technik organizacji usług gastronomicznych 341[07]
Moduł Usługi gastronomiczne 341[07].Z4
Jednostka modułowa Rozliczanie kosztów usług gastronomicznych
341[07].Z4.03
Temat: Zasoby majątkowe jednostki gospodarczej.
Cel ogólny: ukształtowanie umiejętności klasyfikowania zasobów majątkowych jednostki
gospodarczej.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeńpowinien umieć:
- dokonać klasyfikacji zasobów majątkowych,
- rozróżnić zasoby majątkowe jednostki gospodarczej.
Metody nauczania uczenia się:
- wykład informacyjny,
- gra dydaktyczna układanka,
- prezentacja,
- dyskusja dydaktyczna.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w parach.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- plansze  Podział zasobów majątkowych ,
- załącznik nr1  Zasoby majątkowe ,
- załącznik nr 2  Zasoby majątkowe spółki z o.o.  Saturn ,
- pisaki kolorowe lub kredki,
- kolorowe kartki formatu A4,
- stanowiska komputerowe z oprogramowaniem, przyłączem internetowym i drukarką,
- rzutnik multimedialny lub rzutnik do folii,
- kolorowe karteczki do losowania grup,
- arkusz papieru formatu A3,
- nożyczki.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Omówienie schematu klasyfikacji aktywów trwałych i obrotowych.
4. Podział na 2 osobowe grupy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
5. Podanie treści ćwiczenia Restauracja  Mars w Warszawie posiada zasoby majątkowe
podane w Załączniku nr1, przyporządkuj składniki majątku restauracji do aktywów
trwałych i obrotowych.
6. Rozdanie materiałów gry dydaktycznej: plansze  Podział zasobów majątkowych ,
załącznik nr 1.
7. Omówienie przez nauczyciela sposobu wykonania ćwiczenia, wskazanie na możliwość
korzystania z komputera.
8. Wykonanie ćwiczenia: uczniowie w grupach klasyfikują podane składniki zasobów
majątkowych do aktywów trwałych i aktywów obrotowych, następnie układają je według
zasady wzrastającej płynności. Wyniki pracy zamieszczają na arkuszach A4. Arkusze
prezentowane są na forum grupy, porównywane ze sobą. Należy zwrócić uwagę uczniów
na fakt, że aktywa w różnych jednostkach gospodarczych mogą być inaczej
klasyfikowane, np. samochód w restauracji będzie środkiem trwały, a w fabryce
samochodów wyrobem gotowym.
Zakończenie zajęć
Nauczyciel podsumowuje przebieg zajęć wskazując na zaangażowanie uczniów w ich
realizację i uzyskane efekty, a szczególnie przydatność opracowanych plakatów do
opanowania nowej wiedzy.
Praca domowa
Na podstawie załącznika nr 2 dokonaj klasyfikacji zasobów majątkowych spółki  Saturn
w Warszawie prowadzącej działalność handlową.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- uczniowie naklejają kolorowe karteczki na specjalnym arkuszu ze swoją oceną przebiegu
zajęć, organizacji zajęć, zdobytych na zajęciach umiejętności i wiadomości.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Załącznik nr 1
Zasoby majątkowe  układanka
Restauracja  Mars W Warszawie posiada następujące zasoby majątkowe. Przyporządkuj je
do aktywów trwałych i obrotowych zgodnie z zasadą wzrastającej płynności.
Środki pieniężne
Budynek Kasy fiskalne Rachunek bieżący
w kasie
320 000,- 3 000,- 4 500,-
4 300,-
Program Samochód
Komputer Krzesła
komputerowy dostawczy
4500,- 2 500,-
1 700,- 150 000,-
Materiały do Materiały Samochód
Maszyny
pakowania biurowe osobowy
56 000,-
550,- 350,- 50 000,-
Surowce w Należności
Stoły Biurka
magazynie od odbiorców
5 200,- 500,-
3 600,- 150,-
Załącznik nr 2
Spółka z ograniczona odpowiedzialnością  Saturn prowadząca działalność handlową posiada
następujące składniki majątkowe
Lp. Składnik majątkowy Wartość
1. Budynek 250 000,-
2. Samochód ciężarowy 056 000,-
3. Samochód osobowy 012 000,-
4. Komputer 005 600,-
5. Towary 300 000,-
6. Środki pieniężne w kasie 007 900,-
7. Środki pieniężne w banku 054 000,-
8. Kasy rejestrujące 036 000,-
9. Materiały do pakowania 000 540,-
10. Materiały biurowe 000 450,-
11. Program komputerowy 001 200,-
12. Biurka 000 450,-
Polecenia do wykonania:
- przedstaw powyższe składniki majątku w znormalizowanym układzie aktywów,
- ustal wartość aktywów trwałych i obrotowych,
- przedstaw typowe różnice i podobieństwa składników majątkowych przedsiębiorstw
prowadzących tylko działalność handlową lub produkcyjną.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania Technik organizacji usług gastronomicznych 341[07]
Moduł Usługi gastronomiczne 341[07].Z4
Jednostka modułowa Rozliczanie kosztów usług gastronomicznych
341[07].Z4.03
Temat: Kalkulacja cen sprzedaży potraw, napojów, towarów i usług w zakładach
gastronomicznych.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności kalkulowania cen sprzedaży w zakładach
gastronomicznych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- wymienić elementy składowe ceny,
- kalkulować cenę potraw, napojów i towarów z zakładach gastronomicznych.
Metody nauczania uczenia się:
- praca z materiałem drukowanym,
- dyskusja dydaktyczna.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w grupach dwuosobowych.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- receptury.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Omówienie kalkulowania potraw.
4. Realizacja tematu:
- nauczyciel podaje treść ćwiczenia: Stołówka internatu przygotowała na bieżący dzień
zupę pomidorową z ryżem, rybę smażoną, ziemniaki, surówkę z kapusty i kompot.
Wyszukaj w literaturze receptury na wyżej wymienione potrawy, ustal cenę surowców
i przeprowadz
kalkulację posiłku obiadowego w stołówce,
- nauczyciel objaśnia sposób wykonania ćwiczenia,
- sposób realizacji ćwiczenia: uczniowie w grupach wyszukują receptury na potrawy
podane w jadłospisie, ustalają ceny surowców i dokonują kalkulacji zestawu obiadowego.
Zakończenie zajęć
Nauczyciel podsumowuje przebieg zajęć wskazując na zaangażowanie uczniów w ich
realizację i uzyskane efekty.
Praca domowa
Wyszukaj w literaturze lub Internecie recepturę na ulubioną potrawę i dokonaj jej kalkulacji.
Porównaj ceny gastronomiczne tej potrawy zakładając, że będzie kalkulowana w restauracji
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
i stołówce szkolnej. Przyjmij, że restauracja na pokrycie kosztów produkcji stosuje marże
250%.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- uczniowie naklejają kolorowe karteczki na specjalnym arkuszu ze swoją oceną przebiegu
zajęć, organizacji zajęć, zdobytej na zajęciach wiedzy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
5. ĆWICZENIA
5.1. Popyt i podaż na rynku
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Obliczanie i interpretowanie wskaz
nika elastyczności cenowej popytu:
a) oblicz elastyczność cenową popytu, jeżeli wielkość popytu na koktajl z krewetek spada
ze 120 jednostek do 100 jednostek dziennie przy wzroście ceny koktajlu z 50 do 60
jednostek za porcję,
b) oblicz, o jaki % wzrośnie popyt na lody, jeżeli ich cena spadnie o 30% przy wskaz
niku
elastyczności cenowej popytu 2,5.
Wskazówki do realizacji
Nauczyciel powinien opracować instrukcję dla uczniów zawierającą: opis zadania, plan
pracy i podział zadań w zespole oraz harmonogram wykonania projektu i określić termin jego
zakończenia. Należy zapoznać uczniów z techniką pracy metodą projektów i zawrzeć
kontrakt na opracowanie projektu  Badanie rynku zdefiniowanego według towarów
spożywczych W ramach wykonania projektu uczniowie w zespołach wybierają grupę
towarów spożywczych oferowanych na rynku lokalnym: będą badać ich podaż, zbierać
informacje na temat popytu, systematycznie śledzić ceny i zmiany dochodów, wyznaczać
cenę równowagi wybranych towarów oraz badać jakość obsługi klienta. Na podstawie
zebranych informacji i danych obliczać cenową elastyczność popytu dla wybranych okresów.
Wskazane jest, aby nauczyciel zatwierdził plan projektu.
Proponuje się, aby uczniowie pracowali w zespołach 3-4 osobowych, po dokonaniu
obliczeń zinterpretowali wyniki i wskazali wykorzystanie wskaz
ników w planowaniu
działalności zakładu gastronomicznego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku dla ucznia,
2) przeanalizować wiadomości w pod kątem treści ćwiczenia,
3) wyszukać w materiale wzór na elastyczność cenową popytu,
4) wykonać obliczenia,
5) dokonać interpretacji wyników,
6) na forum grupy zaprezentować wyniki, ich interpretację.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- instruktaż,
- praca z tekstem,
- metoda projektów,
- ćwiczenia praktyczne,
- opis,
- dyskusja dydaktyczna.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- zeszyt, przybory do pisania,
- kalkulator,
- plansze z wykresem popytu i podaży.
Ćwiczenie 2
Sporządz
wykres popytu i podaży jabłek na jednym układzie współrzędnych. Wskaż
cenę, wielkość popytu i podaży jabłek w stanie równowagi rynkowej. Wykorzystaj
następujące informacje
Cena 1 kg [zł] Wielkość popytu [kg] Wielkość podaży [kg]
1,00 900 100
2,00 700 200
3,00 500 400
4,00 300 600
5,00 100 800
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali samodzielnie. Na podstawie
danych z tabeli narysowali wykres popytu i podaży jabłek, następnie zaznaczyli na wykresie
punkt równowagi rynkowej i odczytali wartość ceny równowagi rynkowej. Należy
przypomnieć uczniom, wyznaczanie ceny równowagi rynkowej jest elementem projektu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku dla ucznia,
2) zaplanować tok postępowania,
3) sporządzić układ współrzędnych i nanieść dane z tabeli i narysować wykresy popytu,
podaży,
4) zaznaczyć punkt równowagi rynkowej,
5) odczytać i zapisać ilość zakupionych jabłek i cenę w stanie równowagi,
6) przedstawić na forum grupy wykres i omówić zależność cenowo  popytowo  podażową
w punkcie równowagi.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- objaśnienie,
- praca z tekstem,
- prezentacja,
- metoda projektów.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- plansze z wykresem popytu i podaży,
- arkusze papieru formatu A3,
- flamastry w dwóch kolorach.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Ćwiczenie 3
Dochody państwa Kowalskich w miesiącu maju wynosiły 2000 zł i kupowali między
innymi 2 kg polędwicy i 8 kg parówek. Pan Kowalski awansował i otrzymał podwyżkę,
wówczas miesięczny ich dochód wynosił 3000 zł. Po wzroście dochodów nabywają 5 kg
polędwicy i 3 kg parówek. Oblicz wskaz
nik elastyczności dochodowej popytu dla polędwicy
i parówek. Określ, jakimi są dobrami dla Kowalskich parówki i polędwica.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali samodzielnie. W poradniku
wyszukali wzór na elastyczność dochodową popytu, obliczyli wskaz
niki, zweryfikowali
wyniki na forum grupy i przeanalizowali zmiany struktury zakupów dokonanych przez
państwa Kowalskich po zmianie dochodów uwzględniając prawo Engla. W ramach
wykonywanego projektu należy przeprowadzić ankietę wśród klientów dotyczącą preferencji
w zakupach wybranych towarów spożywczych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku dla ucznia,
2) wyszukać w materiale wzór na dochodową elastyczność popytu,
3) obliczyć dochodową elastyczność popytu dla polędwicy i parówek,
4) przeanalizować wynik pod kątem znaczenia każdego produktu w rodzinie Kowalskich,
5) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- objaśnienie,
- praca z tekstem,
- metoda projektów,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- arkusze papieru formatu A4,
- kolorowe pisaki,
- kalkulator.
Ćwiczenie 4
W końcu grudnia wzrosła cena rynkowa 1 kg karpia z 10 zł do 15 zł. Przy cenie 10 zł za
1 kg detaliści oferowali na sprzedaż 800 kg karpia dziennie, po wzroście ceny 1300 kg.
Oblicz elastyczność cenową podaży.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali samodzielnie. W poradniku
wyszukali wzór na elastyczność cenową podaży, dokonali obliczeń, zweryfikowali
i zinterpretowali wyniki na forum grupy. Należy przypomnieć uczniom o terminowym
złożeniu opracowanych projektów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku dla ucznia,
2) przeanalizować wiadomości pod kątem treści ćwiczenia,
3) wyszukać w materiale nauczania wzór na elastyczność cenową podaży,
4) obliczyć elastyczność cenową podaży karpia oraz grupy towarów wybranych w metodzie
projektów,
5) przeanalizować zamiany podaży karpia wywołane zmianą ceny oraz towarów objętych
projektem,
6) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- objaśnienie,
- metoda projektów,
- praca z tekstem,
- prezentacja,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- arkusze papieru formatu A3,
- kolorowe pisaki,
- kalkulator.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5.2. Zasoby majątkowe i kapitały przedsiębiorstwa
gastronomicznego
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przedstaw składniki majątku zakładu gastronomicznego w znormalizowanym układzie
aktywów bilansu i ustal wartość aktywów trwałych i obrotowych.
Składniki aktywów i pasywów zakładu gastronomicznego:
- Surowce - 4 000,-
- Środki pieniężne w banku - 5 000,-
- Samochód dostawczy - 35 000,-
- Towary - 42 000,-
- Czeki - 04 000,-
- Należności od odbiorców - 3 000,-
- Obligacje - 2 200,-
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach dwuosobowych,
wyszukali w materiale nauczania klasyfikację aktywów, następnie przyporządkowali
poszczególne składniki majątku jednostki gospodarczej i obliczyli ich wartość.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać materiał nauczania w poradniku dla ucznia,
2) wyszukać podział składników majątku przedsiębiorstwa,
3) przedyskutować w grupie, które składniki majątku należą do obrotowych,
4) przyporządkować składniki podane w ćwiczeniu zgodnie ze strukturą bilansu,
5) obliczyć wartość aktywów trwałych i obrotowych,
6) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- metoda przewodniego tekstu.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- tekst przewodni,
- arkusz papieru formatu A3,
- schemat aktywów przedsiębiorstwa,
- kolorowe pisaki,
 kalkulator.
Ćwiczenie 2
Ustal strukturę kapitałów w przedsiębiorstwach gastronomicznych A i B. Określ,
w którym przedsiębiorstwie struktura jest korzystniejsza.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
 Przedsiębiorstwo A Przedsiębiorstwo B
Kapitał zakładowy 12 400 zł 55 300 zł
Kredyt 2-letni 25 450 zł 43 200 zł
Zobowiązania wobec dostawców 01 280 zł 05 700 zł
Kapitał zapasowy 09 500 zł 03 450 zł
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach dwuosobowych,
wyszukali w materiale podział pasywów, następnie przyporządkowali poszczególne składniki
pasywów i obliczyli ich wartość.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać w materiale nauczania w poradniku dla ucznia podział kapitałów
przedsiębiorstwa,
2) przyporządkować składniki podane w ćwiczeniu,
3) obliczyć wartość kapitałów własnych i obcych,
4) porównać otrzymane wyniki i wskazać przedsiębiorstwo mniej zadłużone,
5) przedstawić na forum grupy wyniki pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- metoda tekstu przewodniego,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- tekst przewodni,
- arkusze papieru formatu A4,
- schemat pasywów przedsiębiorstwa,
- kolorowe pisaki,
 kalkulator.
Ćwiczenie 3
Oblicz wskaz
nik szybkości i wskaz
nik częstotliwości obrotów wiedząc, że w kwartale
średni stan środków obrotowych wynosi 50 000 zł, a przychód ze sprzedaży 150 000 zł.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien zapoznać uczniów
z metodą przewodniego tekstu i techniką realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie
pracowali samodzielnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku dla ucznia,
2) przeanalizować wiadomości pod kątem treści ćwiczenia,
3) wyszukać w materiale wzory odpowiednich wskaz
ników,
4) obliczyć wskaz
niki,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5) dokonać interpretacji wskaz
ników pod kątem oceny działalności przedsiębiorstwa,
6) przedstawić na forum grupy wyniki ich interpretację.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- metoda tekstu przewodniego,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- tekst przewodni,
- arkusze papieru formatu A4,
- kolorowe pisaki,
 kalkulator.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.3. Koszty działalności gastronomicznej
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz wskaz
nik rentowności sprzedaży i rentowności kapitałów własnych zakładu
gastronomicznego, którego sprzedaż usług w ciągu roku wyniosła 52 283 zł. Zakład osiągnął
zysk netto 27 187 zł, a średni stan kapitałów własnych wynosił 84 937 zł. Oceń sytuację
ekonomiczno-finansową firmy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Wskazane jest, by uczniowie samodzielnie wykonali ćwiczenie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku dla ucznia,
2) przeanalizować wiadomości pod kątem treści ćwiczenia,
3) wyszukać w materiale nauczania wzór na wskaz
nik rentowności sprzedaży oraz wzór na
wskaz
nik rentowności kapitałów własnych,
4) obliczyć wskaz
niki rentowności,
5) dokonać analizy rentowności zakładu gastronomicznego na podstawie wskaz
ników,
6) zaprezentować ocenę sytuacji ekonomiczno-finansowej firmy, ocenę oraz wykonanie
ćwiczenia złożyć w teczce   Koszty działalności firmy .
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- objaśnienie,
- instruktaż,
- praca z tekstem,
- ćwiczenie praktyczne,
- prezentacja.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- arkusze papieru formatu A4,
- kolorowe pisaki,
- kalkulator,
- teczka wiązana lub na gumkę.
Ćwiczenie 2
Ustal zysk netto i brutto z działalności zakładu gastronomicznego na podstawie
następujących danych:
- przychody ze sprzedaży produktów - 23 500,00
- całkowity koszt własny sprzedaży - 10 358,00
- pozostałe koszty operacyjne - 1 240,00
- koszty finansowe - 22,00
- przychody finansowe - 230,00
- podatek dochodowy według aktualnej stawki
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach dwuosobowych,
wyszukali materiale nauczania schemat obliczania wyniku finansowego jednostki
gospodarczej oraz wyszukali w literaturze lub Internecie stawki podatku dochodowego,
a następnie obliczyli zysk brutto i netto. Efektem pracy powinno być pisemne sprawozdanie
zawierające obliczenia i ocenę działalności firmy, które po sprawdzeniu przez nauczyciela,
uczeń powinien złożyć do teczki   Koszty działalności gastronomicznej .
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku dla ucznia,
2) przeanalizować schemat obliczania wyniku finansowego (poradnik, rys. 6 str.24),
3) wyszukać w Internecie aktualne stawki podatku dochodowego z działalności
gospodarczej,
4) obliczyć zysk brutto i zysk netto zakładu gastronomicznego,
5) ocenić działalność firmy,
6) sporządzić sprawozdanie z wykonania ćwiczenia,
7) przedstawić na forum grupy ocenę działalności firmy, sprawozdanie złożyć do teczki
 Koszty działalności gastronomicznej .
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami wykładu,
- praca z tekstem,
- ćwiczenia praktyczne,
- prezentacja.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- arkusze papieru formatu A4,
- schemat obliczania wyniku finansowego,
- kolorowe pisaki,
- komputer z przyłączem do Internetu,
- kalkulator,
- teczka wiązana lub na gumkę.
Ćwiczenie 3
Dokonaj klasyfikacji kosztów w restauracji według układu rodzajowego kosztów i oblicz
ile wynosiły w miesiącu kwietniu. Zastanów się, jakie czynniki wpływają na ich poziom?
Restauracja w miesiącu kwietniu poniosła następujące koszty:
- wynagrodzenie brutto dla pracowników produkcyjnych - 5 279,00 zł
- usługi transportowe - 0 153,00 zł
- koszt wynajęcia lokalu - 2 000,00 zł
- koszt zużytych surowców - 6 982,00 zł
- koszt reklamy - 0 250,00 zł
- wynagrodzenie brutto pracowników administracyjnych - 3 500,00 zł
- opłata skarbowa - 00 50,00 zł
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach dwuosobowych.
Efektem pracy powinno być pisemne sprawozdanie z wykonania ćwiczenia, złożone w teczce.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku dla ucznia,
2) wyszukać w materiale nauczania podział kosztów w układzie rodzajowym,
3) dokonać klasyfikacji kosztów,
4) obliczyć poszczególne grupy kosztów rodzajowych restauracji,
5) obliczyć koszty razem poniesione przez restaurację,
6) dokonać analizy wielkości poniesionych kosztów przez restaurację,
7) opracować sprawozdanie z wykonania ćwiczenia,
8) na forum grupy przedstawić efekty pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- metoda przewodniego tekstu.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- tekst przewodni,
- arkusze papieru formatu A4, przybory do pisania,
- schemat klasyfikacji kosztów,
- papier, teczka wiązana lub na gumkę.
Ćwiczenie 4
Dokonaj spisu całego wyposażenia sali lekcyjnej, w której masz zajęcia i wypełnij arkusz
spisu z natury.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach dwuosobowych,
zapoznali się z budową arkusza spisu z natury, ustalili wartość wyposażenia pracowni
i dokonali spisu z natury. Należy zwrócić uwagę uczniów na dokładne, czytelne wypełnienie
dokumentu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku dla ucznia i w literaturze
uzupełniającej (rozdział 7),
2) zapoznać się z arkuszem spisu z natury,
3) określić i przyporządkować role członków komisji do przeprowadzenia inwentaryzacji,
4) wypełnić arkusz spisu z natury zgodnie z zasadami,
5) porównać wypełniony dokument z dokumentami innych grup,
6) oszacować wartość poszczególnych elementów wyposażenia sali,
7) podpisać dokument,
8) przekazać sporządzony dokument do sprawdzenia prowadzącemu,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
9) opracować sprawozdanie z organizacji i przebiegu przeprowadzonej inwentaryzacji,
10) złożyć sprawozdanie w teczce - Koszty działalności gastronomicznej.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- instruktaż,
- praca z tekstem,
- ćwiczenia praktyczne,
- opis.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- arkusze papieru formatu A4,
- arkusz spisu z natury,
- przybory do pisania,
- kalkulator.
Ćwiczenie 5
Na podstawie literatury uzupełniającej i aktów prawnych określ jednostki, które można
zaliczyć do grupy  małych przedsiębiorstw oraz zaproponuj formę opodatkowania
restauracji wiedząc, że jest prowadzona przez osobę fizyczną i w poprzednim roku uzyskała
przychód netto ze sprzedaży 225 000 zł.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach dwuosobowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać w Internecie Ustawę o swobodzie działalności gospodarczej określenie małych
przedsiębiorstw,
2) wyszukać w Internecie ustawy podatkowe i regulujące sprawy podatkowe
rozporządzenia,
3) w ustawach podatkowych wyszukanych w Internecie wybrać informacje o formach
opodatkowania przedsiębiorstw, poszerzyć informacje w literaturze (rozdział 7),
4) przeanalizować zdobyte wiadomości pod kątem treści ćwiczenia,
5) dokonać charakterystyki małych przedsiębiorstw,
6) scharakteryzować formy opodatkowania przedsiębiorstw, wskazać ich zalety i wady,
7) zaproponować formę opodatkowania restauracji i uzasadnić jej wybór,
8) sporządzić opis wykonania ćwiczenia,
9) zaprezentować na forum grupy efekty pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z objaśnieniem,
- praca z tekstem,
- prezentacja,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
 literatura, akty prawne,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
 arkusze papieru format A4, pisaki,
- komputer z łączem internetowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
5.4. Kalkulacja cen sprzedaży potraw, napojów, towarów
i usług w zakładzie gastronomicznym
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Skalkuluj cenę gastronomiczną lampki wina wiedząc, że restauracja zapłaciła 15 zł za
butelkę o pojemności 0,75 l i stosuje marżę w wysokości 200%.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali samodzielnie, zapoznali się
z elementami ceny gastronomicznej netto i brutto.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku dla ucznia,
2) wyliczyć cenę zakupu netto,
3) wyliczyć cenę gastronomiczną netto i brutto,
4) skalkulować cenę lampki wina,
5) przedstawić na forum grupy efekty pracy i metodę kalkulacji.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- objaśnienie,
- praca z tekstem,
- ćwiczenia praktyczne,
- prezentacja.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- literatura,
- arkusze papieru formatu A4,
- receptury,
- karty kalkulacyjne,
 komputer z programem kalkulacyjnym,
- kalkulator.
Ćwiczenie 2
Dokonaj kalkulacji ceny potrawy dla stołówki internatu oraz dla restauracji, zakładając,
że restauracja stosuje marżę 150%. Do wyszukania receptury wykorzystaj literaturę lub inne
z
ródło informacji.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali samodzielnie, zapoznali się
z systemem kalkulacji potraw i napojów w zakładach gastronomicznych sieci otwartej
i zamkniętej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku dla ucznia i w literaturze
uzupełniającej,
2) przeanalizować składniki cen gastronomicznych kalkulowanych w zakładach
zamkniętych i otwartych,
3) wyszukać w literaturze lub w Internecie recepturę potrawy,
4) oszacować ceny zakupu składników potrawy,
5) wyliczyć cenę gastronomiczną potrawy dla stołówki internatu,
6) wyliczyć cenę gastronomiczną potrawy dla restauracji,
7) wykazać różnice w kalkulowaniu potraw dla stołówki i restauracji,
8) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- praca z tekstem,
- praca z programem komputerowym specjalistycznym,
- prezentacja.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- literatura,
- arkusze papieru formatu A4,
- receptury,
- karty kalkulacyjne,
- komputer z programem kalkulacyjnym i łączem Internetowym.
Ćwiczenie 3
Kierowniczka stołówki musi kontrolować, aby średni koszt jednego posiłku obiadowego
nie przekroczył przyznanego limitu. W tej stołówce konsumenci płacą abonament po 5,50 zł
za posiłek. Oblicz średni koszt posiłku w pierwszej dekadzie lutego, mając dane koszty
w złotych poszczególnych zestawów obiadowych:
- 4,80 - 5,80
- 5,30 - 5,90
- 5,60 - 6,50
- 4,20 - 4,70
- 6,20 - 6,00
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali samodzielnie, obliczyli średni
koszt obiadu w stołówce i porównali go z ceną, jaką płacą konsumenci, następnie opracowali
zalecenia dla stołówki na drugą dekadę miesiąca.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku dla ucznia,
2) obliczyć średni koszt obiadu w pierwszej dekadzie miesiąca,
3) porównać z ceną płaconą przez konsumentów,
4) opracować zalecenia dotyczące kosztu obiadów w drugiej połowie miesiąca,
5) opracować przykład zestawu obiadowego spełniający warunki zaleceń, korzystając
z Internetu wyszukać receptury potraw, korzystając z programu kalkulacyjnego wyliczyć
cenę posiłku,
6) zaprezentować na forum grupy efekty pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- objaśnienie,
- praca z tekstem,
- ćwiczenie praktyczne,
- praca z programem komputerowym specjalistycznym,
- prezentacja.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
 arkusze papieru formatu A4,
 przybory do pisania,
- kalkulator,
- receptury potraw, napojów,
- komputer z programem kalkulacyjnym i łączem internetowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
5.5. Rozliczanie działalności zakładu gastronomicznego
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaopatrzeniowiec restauracji  Sowa zakupił w sklepie spożywczym 2 kg sera białego,
0,5 kg drożdży, 5 kg pieczarek. A na targu 10 pęczków natki pietruszki, 3 kg ogórków.
Wystaw zestawienie zakupów gotówkowych według aktualnych cen detalicznych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach dwuosobowych,
zapoznali się dokumentami zaopatrzenia i umieli wybrać odpowiedni dokument. Należy
zwrócić uwagę na staranność wypełniania dokumentów księgowych oraz zasady poprawiania
błędów w dokumentach księgowych. Wypełniony dokument uczeń powinien przedstawić
prowadzącemu do sprawdzenia, następnie złożyć w teczce   Rozliczenie działalności
zakładu gastronomicznego .
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku dla ucznia,
2) wyszukać w literaturze druk  zestawienie zakupów gotówkowych,
3) ustalić ceny zakupu towarów,
4) wypełnić dokument,
5) sporządzić schemat obiegu dokumentu w zakładzie gastronomicznym,
6) zaprezentować na forum grupy schemat obiegu dokumentu w zakładzie
gastronomicznym.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- praca z tekstem,
- ćwiczenia praktyczne,
- prezentacja.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- przybory do pisania,
- arkusz papieru formatu A3,
- flamastry,
- druk  zestawienie zakupów gotówkowych,
- kalkulator,
- teczka kartonowa wiązana lub na gumkę.
Ćwiczenie 2
Wypełnij kartę magazynową masła na podstawie niżej wykazanych dokumentów
przychodowych i rozchodowych z miesiąca kwietnia. Ustal ile powinno znajdować się masła
w magazynie w dniu 10 kwietnia 2006r. oraz wykorzystaj dostępne programy komputerowe
w szkole (program magazynowy np. ProMAGG, GaM lub inne) do obliczenia stanu masła
w magazynie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
data nr dokumentu treść ilość
03.04 2006r. Fa 12/06 zakupiono w mleczarni masło 150 kg
06.04.2006r. Rw 14 wydano do pracowni cukierniczej 105 kg
06.04.2006r. Rw 17 wydano do kuchni 05 kg,
08.04.2006r. Rw18 wydano do garmażerki
027 kg
10.04.2006r. Pz 20 zakupiono w sklepie 010 kg
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach dwuosobowych,
zapoznali się dokumentami zaopatrzenia i umieli wybrać odpowiedni dokument. Należy
zwrócić uwagę na staranność wypełniania dokumentów księgowych oraz zasadność
ewidencjonowania surowców w magazynie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku dla ucznia,
2) wyszukać w literaturze wzór karty magazynowej,
3) ustalić cenę zakupu masła,
4) wypełnić dokument,
5) ustalić stan zapasu masła w magazynie,
6) zapoznać się z zasadami działania programu magazynowego,
7) dokonać obliczeń za pomocą programu,
8) porównać wyniki,
9) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy oraz wyjaśnić zasady użytkowania
programu magazynowego.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- instruktaż,
- ćwiczenie praktyczne,
- praca z programem specjalistycznym,
- prezentacja.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- karta magazynowa ilościowo-wartościowa,
- arkusze papieru formatu A3,
- przybory do pisania,
- komputer ze specjalistycznym oprogramowaniem i drukarką.
Ćwiczenie 3
Jakie ilości surowców należy pobrać z magazynu do sporządzenia kotletów schabowych
zaplanowanych na posiłek obiadowy w stołówce szkolnej na 210 abonamentów. Do
planowania wykorzystaj recepturę stosowaną w stołówce oraz wypełnij dowód wydania.
Receptura na 10 porcji kotletów schabowych: 1 kg schabu, 0,20 kg mąki, 3 szt. jaja,
0,10 l mleka, 1 kg tłuszczu, 0,02 kg soli.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach dwuosobowych,
zapoznali się dokumentami zaopatrzenia. Należy zwrócić uwagę na staranność wypełniania
dokumentów księgowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku dla ucznia,
2) wyliczyć zapotrzebowanie surowców na podaną ilość porcji,
3) wypełnić starannie dokumenty, złożyć wypełnione i sprawdzone przez prowadzącego
dokumenty do teczki   Rozliczenie działalności zakładu gastronomicznego ,
4) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- instruktaż,
- metoda projektów,
- ćwiczenia praktyczne,
- prezentacja.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
 materiały piśmiennicze,
 druk zapotrzebowania,
 druk dowód wydania,
 kalkulator,
 teczka kartonowa wiązana lub na gumkę.
Ćwiczenie 4
Stołówka szkolna wydaje 120 obiadów. W dniu 15 kwietnia 200X jadłospis
przewidywał:
1. Pomidorowa z ryżem 080 porcji
2. Szczawiowa 040 porcji
3. Ziemniaki 120 porcji
4. Pieczeń wołowa 080 porcji
5. Kotlet schabowy 040 porcji
6. Ćwikła 080 porcji
7. Surówka z marchwi 040 porcji
8. Kompot z jabłek 120 porcji
9. Jabłka 120 porcji
Rozlicz szefa stołówki szkolnej wiedząc, że pobrał z magazynu surowce na kwotę 750 zł
i z dnia poprzedniego posiadał surowce w magazynie podręcznym na kwotę 55 zł.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach dwuosobowych.
Należy zwrócić uwagę na sposób dziennego rozliczenia kuchni. Uczniowie powinni zapoznać
się z zasadami rozliczenia dziennego kuchni, wyszukać receptury na powyżej podane potrawy,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
sporządzić raport dzienny zużycia surowców potrzebnych do sporządzenia jadłospisu, wyliczyć
wartość zużytych surowców, a następnie sporządzić raport rozliczenia kuchni.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku dla ucznia,
2) wyszukać receptury potrzebne do sporządzenia potraw według jadłospisu,
3) ustalić ceny poszczególnych surowców,
4) sporządzić raport dzienny zużycia surowców potrzebnych do sporządzenia potraw,
5) sporządzić raport dzienny rozliczenia kuchni,
6) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- instruktaż,
- ćwiczenie praktyczne,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
 poradnik dla ucznia, literatura,
 materiały piśmiennicze,
 kalkulator,
 receptury,
 raport dzienny zużycia surowców,
 raport dzienny rozliczenia kuchni.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
5.6. Dokumentacja sprzedaży
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie poniżej przedstawionych danych wypełnij fakturę VAT i RACHUNEK
Restauracja  MARS w dniu 22 grudnia 2006r sprzedała potrawy i napoje, zgodnie z wykazem
w tabelce do tego ćwiczenia, firmie  Bajaderka . Ceny potraw są obciążone stawką 7% VAT,
natomiast cena napoju 22% VAT. Zapłata faktury o numerze 66/06 nastąpiła gotówką.
Dane restauracji  MARS Dane Firmy  Bajaderka
ul. Kosmos 6/8 ul. Trufel 32
00-180 Warszawa 11-568 Warszawa
NIP 526 218 73 26 NIP 526 216 33 44
Tabela do ćwiczenia 1 Wykaz potraw i napojów sprzedanych przez restaurację  MARS firmie  Bajaderka
w dniu 22 grudnia 2006 r.
Ilość Cena sprzedaży
Nazwa potrawy
porcja zł/1 porcji
Barszczyk czerwony czysty 20 5,00
Pierogi z kapustą i grzybami 25 2,00
Ryba faszerowana 23 5,50
Ilość Cena sprzedaży
Napoje
szt. zł/szt.
Coca-cola
15 5,00
butelka poj. 2,5 l
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali samodzielnie. Należy zwrócić
szczególną uwagę na wszystkie elementy, jakie powinna zawierać faktura i rachunek oraz na
dokładność i estetykę wypełniania dokumentów księgowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia oraz poszerzyć go wiadomościami
z literatury uzupełniającej (rozdział 7),
2) przeanalizować informacje pod kątem treści ćwiczenia,
3) zapoznać się z układem druku faktury VAT i RACHUNKU,
4) wypełnić fakturę VAT,
5) sporządzić rachunek,
6) na forum grupy przedstawić sporządzone dokumenty, wskazać zastosowanie faktury
VAT i rachunku oraz omówić zasady ich sporządzania i sprawdzania.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- instruktaż,
- ćwiczenia praktyczne,
- prezentacja z objaśnieniem,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
- metoda projektów.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- literatura,
 materiały piśmiennicze,
 druk faktury VAT,
 druk rachunku,
 kalkulator.
Ćwiczenie 2
Przy wypisywaniu faktury pomylone zostały ilości sprzedanych potraw pierogów
z grzybami 23 porcji i ryby faszerowanej 25 porcji. Na podstawie danych
z ćwiczenia 1 wypełnij fakturę korygującą.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali samodzielnie. Należy zwrócić
szczególną uwagę na wszystkie elementy, które powinna zawierać faktura i faktura
korygująca. oraz na dokładność i estetykę wypełniania dokumentów księgowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia oraz poszerzyć go wiadomościami
z literatury uzupełniającej,
2) przeanalizować wiadomości pod kątem treści ćwiczenia,
3) zapoznać się z treścią faktury VAT i faktury korygującej,
4) sporządzić fakturę korygującą,
5) na forum grupy przedstawić sporządzony dokument, wskazać zastosowanie faktury VAT
i faktury VAT korygującej oraz omówić zasady ich sporządzania i sprawdzania.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- instruktaż,
- ćwiczenie praktyczne,
- prezentacja z opisem.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- literatura,
 materiały piśmiennicze,
 druk faktury korygującej VAT,
 kalkulator.
Ćwiczenie 3
W restauracji  MARS przy ul. Kosmos 6/8, 00-180 Warszawie miały miejsce
następujące operacje
- Tomasz Saturn pobrał zaliczkę z kasy w wysokości 550 zł,
- Zofia Dąbek wpłaciła gotówkę jako należność za obsługę przyjęcia 420 zł.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Na podstawie danych wypełnij odpowiednie dokumenty.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali samodzielnie. Należy zwrócić
uwagę na rodzaje dokumentów kasowych, które uczniowie powinni dobrać sami, na
wszystkie elementy, które powinny zawierać dokumenty oraz na dokładność i estetykę
wypełniania dokumentów księgowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku dla ucznia,
2) wyszukać w literaturze wzory dokumentów,
3) wypełnić dokumenty,
4) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- instruktaż,
- ćwiczenie praktyczne,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- materiały piśmiennicze,
- wzory dokumentów kasowych: KP, KW,
- kalkulator.
Ćwiczenie 4
W restauracji pracuje 3 kelnerów na jednej zmianie. Oblicz, jakie mieli dziś wyniki
- KELNER 1.  pobrał z kuchni potrawy za 2 589,00 zł, z bufetu towary za 345,50 zł
i sprzedał piwo za 98,00 zł.
- KELNER 2.  pobrał z kuchni potrawy za 1470,00 zł, z bufetu towary za 398,00 zł,
sprzedał piwo za 245,00 zł i wódkę 30,00 zł.
- KELNER 3.  pobrał z kuchni potrawy za 2 999,00 zł, z bufetu towary za 567,00 zł,
sprzedał wino za 567,00 zł.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali samodzielnie. Należy zwrócić
wyliczyć utargi kelnerów a następnie porównać ich wyniki pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku dla ucznia,
2) wyliczyć dzienny utarg kelnerów,
3) porównać dzienne utargi kelnerów,
4) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Zalecane metody nauczania uczenia się:
instruktaż,
- ćwiczenie praktyczne,
- prezentacja.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
 materiały piśmiennicze,
 kalkulator,
- bloczki kelnerskie.
Ćwiczenie 5
W restauracji  Mars przy ul. Kosmos 6/8, 00-180 Warszawa, w kasie z dnia
poprzedniego pozostało 350,00 zł. 28 kwietnia 200X kasjerka przeprowadziła następujące
operacje:
- wypłaciła za mycie okien Z. Kowalskiemu 150,00zł (KW 22),
- podjęto z banku kwotę 1500,00zł (KP 3),
- A. Sowa pobrał zaliczkę na zakup materiałów, 800,00zł (KW 23),
- zapłacono Nowakowi za usługi transportowe 120,00zł (KW 24).
Sporządz
dokumenty KP i KW, dokonaj ich kontroli. Na podstawie dokumentów
z
ródłowych sporządz
raport kasowy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali samodzielnie. Należy zwrócić
uwagę na dokładność i estetykę wypełniania dokumentów księgowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku dla ucznia i poszerzyć go o literaturę
uzupełniającą (rozdział 7),
2) wyszukać wzór raportu kasowego,
3) wypełnić dokumenty kasowe przychodowe i rozchodowe,
4) sporządzić raport kasowy,
5) na forum grupy przedstawić sporządzony dokument, wskazać zastosowanie raportu
kasowego oraz omówić zasady jego sporządzania i sprawdzania.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- instruktaż,
- ćwiczenia praktyczne,
- prezentacja,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura,
- materiały piśmiennicze,
- raporty kasowe,
 druk KP, KW,
 druk raportu kasowego,
 bloczki kelnerskiej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
 kalkulator.
Ćwiczenie 6
Na podstawie poniższych danych, określ jaki będzie wartościowy plan sprzedaży
w grudniu w następujących zakładach gastronomicznych
Rodzaj zakładu
listopad grudzień
gastronomicznego
Restauracja 22 568 zł
Firma cateringowa 18 452 zł
Stołówka szkolna 8 300 zł
Kierownik restauracji planuje zwiększyć sprzedaż o 20%, firmy cateringowej o 30%,
a kierownik stołówki szkolnej zmniejsza o 15%. Jakie czynniki wpłynęły na tak różne plany
sprzedaży w wyżej wymienionych zakładach gastronomicznych?
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
realizacji. Proponuje się, aby uczniowie pracowali samodzielnie. Należy zwrócić uwagę na
analizę czynników, które mają wpływ na plan sprzedaży w różnych rodzajach zakładów
gastronomicznych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku dla ucznia i z literaturą uzupełniającą
(rozdział 7),
2) wyszukać w materiale nauczania czynniki mające wpływ na sprzedaż w zakładach
gastronomicznych,
3) ustalić wartościowy plan sprzedaży na grudzień,
4) ustalić przyczyny zmian w planach sprzedaży w zakładach gastronomicznych,
5) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy i uzasadnić wybór czynników mających
wpływ na plany sprzedaży kierowników w różnych zakładach gastronomicznych.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- instruktaż,
- praca z tekstem,
- ćwiczenia praktyczne,
- prezentacja,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia, literatura uzupełniająca,
 materiały piśmiennicze,
 kalkulator.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Rozliczanie kosztów usług
gastronomicznych
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 11, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 są z poziomu podstawowego,
- zadania 7, 12, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt, za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów. Suma punktów możliwych do uzyskania wynosi 20.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 14 zadań,
- dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej, 1 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. d, 3. b, 4. a, 5. d, 6. c, 7. c, 8. b, 9. c, 10. c, 11. d,
12. c, 13. d, 14. c, 15. b, 16. a, 17. d, 18. d, 19. b, 20. a.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Prawidłowa
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Wyjaśniać podstawowe pojęcia ekonomiczne B P b
2 Dokonać klasyfikacji kosztów C P d
Analizować wpływ czynników na wielkość
3 C P b
popytu
4 Rozróżniać wielkości ekonomiczne C P a
5 Klasyfikować dokumenty C P d
6 Obliczać cenę gastronomiczną C P c
7 Kalkulować cenę gastronomiczną potraw C PP c
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
8 Charakteryzować dokumenty księgowe B P b
9 Dokonywać kontroli dokumentów C P c
10 Rozróżniać dokumenty księgowe C P c
11 Wyjaśniać zadania inwentaryzacji B P d
12 Charakteryzować inwentaryzację C PP c
Wyjaśniać sytuację ekonomiczną zakładu
13 C P d
gastronomicznego
Oceniać kondycję finansową zakładu
14 C P c
gastronomicznego
Sporządzać dokumenty związane ze
15 C P b
sprzedażą
16 Określać z
ródła pozyskiwania kapitału B P a
Rozróżniać składniki majątku jednostki
17 C P d
gospodarczej
Posługiwać się dokumentacją obowiązującą
18 B P d
w zakładzie gastronomicznym
Analizować czynniki wpływające na
19 C P b
wysokość kosztów
20 Ustalać wynik finansowy firmy D PP a
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących Rozliczania kosztów usług gastronomicznych.
Wszystkie zadania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedz
jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej Karcie odpowiedzi w zadaniach wielokrotnego
wyboru zaznacz prawidłową odpowiedz
X (w przypadku pomyłki należy błędną
odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową).
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia
Materiały dla ucznia
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Popyt to
a) dobra i usługi, które konsumenci chcą i mogą kupić po danej cenie w danym czasie.
b) dobra i usługi oferowane przez producentów w danym czasie i po danej cenie.
c) dobra i usługi, które konsumenci chcą kupić w danym czasie.
d) dobra i usługi oferowane przez producentów.
2. Do kosztów zmiennych nie zaliczamy
a) wartości zużytych surowców w produkcji.
b) koszty energii wykorzystywanej przez maszyny produkcyjne.
c) wynagrodzenia pracowników produkcyjnych.
d) koszty ochrony.
3. Popyt na dobro spadnie, jeśli
a) cena dobra substytucyjnego wzrośnie.
b) cena dobra komplementarnego wzrośnie.
c) ilość konsumentów tego dobra wzrośnie.
d) ilość dobra na rynku i cena spadną.
4. Zysk netto to
a) zysk brutto pomniejszony o podatek.
b) zysk netto pomniejszony o koszty nadzwyczajne.
c) zysk netto pomniejszony o straty i zyski nadzwyczajne.
d) wynik działalności gospodarczej pomniejszony straty i zysk nadzwyczajne.
5. Do dokumentów magazynowych zakładu gastronomicznego należą
a) LP  lista płac.
b) WB  wyciąg bankowy.
c) Raport rozliczenia kuchni.
d) Wz  wydanie na zewnątrz.
6. Oblicz cenę zakupu 1 litra piwa. Jeżeli zakład gastronomiczny zaopatruje się
u producenta w cenie 6 zł za litr. Piwo jest obciążone stawką 22% VAT
a) 3,00 zł.
b) 4,68 zł.
c) 4,92 zł.
d) 7,32 zł.
7. Wiedząc, że koszt surowców wynosi 1,50zł, a wysokość marży 200%, to cena
gastronomiczna netto 1 porcji surówki będzie wynosiła
a) 2,50 zł.
b) 3,00 zł.
c) 4,50 zł.
d) 3,50 zł.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
8. Fakturę VAT korygującą za sprzedane towary wystawia
a) magazynier gdy stwierdzi wady jakościowe w dostawie towarów.
b) dostawca towarów w przypadku zgłoszenia przez odbiorcę reklamacji.
c) odbiorca towarów w przypadku stwierdzenia w fakturze błędów dostawcy.
d) kucharz gdy stwierdzi braki ilościowe w dostawie towarów.
9. Zdolność przedsiębiorstwa do terminowego regulowania bieżących zobowiązań to
a) zysk.
b) oszczędność.
c) płynność finansowa.
d) zobowiązanie.
10. Dokumentem magazynowym na podstawie, którego przyjmuje się towary do magazynu
jest
a) Karta magazynowa.
b) Zw  zwrot wewnętrzny.
c) Pz  przyjęcie zewnętrzne.
d) Rw  rozchód wewnętrzny.
11. Do metod przeprowadzania inwentaryzacji zaliczamy
a) jedynie spis z natury.
b) spis z natury i pisemne potwierdzenie salda od kontrahenta.
c) pisemne potwierdzenie salda od kontrahenta i porównanie danych z ksiąg
rachunkowych z odpowiednimi dokumentami.
d) spis z natury i pisemne potwierdzenie salda od kontrahenta i porównanie danych
z ksiąg rachunkowych z odpowiednimi dokumentami.
12. Ujawnione różnice inwentaryzacyjne należy wyjaśnić i rozliczyć
a) w ciągu miesiąca którego dotyczą.
b) natychmiast po ich stwierdzeniu.
c) w księgach tego roku obrotowego którego dotyczą.
d) w księgach tego kwartału którego dotyczą.
13. Wskaz
nik rentowności majątku określa
a) stopień gospodarowania kapitałami.
b) stopień efektywności gospodarowania aktywami trwałymi.
c) stopień efektywności gospodarowania aktywami obrotowymi.
d) stopień gospodarowania aktywami trwałymi i obrotowymi.
14. Oblicz ile wynosi wskaz
nik rentowności sprzedaży, jeżeli zakład gastronomiczny
sprzedał 1 000 potraw po średniej jednostkowej cenie 12 zł. Zysk netto wynosił 4 800 zł.
a) 40.
b) 48.
c) 400.
d) 1200.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
15. Oblicz wartość podatku VAT wiedząc, że cena netto towaru A wynosi 10zł i jest on
objęty stawką 22% VAT
a) 0,22 zł.
b) 2,20 zł.
c) 22,00 zł.
d) 220,00 zł.
16. y
ródła finansowania majątku są określane również jako
a) pasywa.
b) środki gospodarcze.
c) aktywa.
d) bilans.
17. Do majątku obrotowego zaliczamy
a) samochód dostawczy.
b) komputer.
c) koszty.
d) surowce w magazynie.
18. Do dokumentacji rozliczeń z bankiem nie zaliczamy
a) polecenia przelewu.
b) wyciągu bankowego.
c) czeku gotówkowego.
d) rachunku dla konsumenta.
19. Zaciągnięty kredyt 5-letni jest
a) kapitałem obcym krótkoterminowym.
b) kapitałem obcym długoterminowym.
c) stratą nadzwyczajną.
d) należnością długoterminową.
20. W roku obrotowym restauracja osiągnęła przychody w wysokości 145 000 zł, natomiast
poniosła koszty 120 000 zł i w wyniku awarii chłodni poniosła straty 2 000 zł. Zatem
wynik finansowy restauracji będzie wynosił
a) 23 000 zł.
b) 27 000 zł.
c) 29 000 zł.
d) 31 000 zł.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko & & ...............& & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Rozliczanie kosztów usług gastronomicznych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Rozliczanie kosztów usług
gastronomicznych
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 11, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 są z poziomu podstawowego,
- zadania 7, 12, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt, za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów. Suma punktów możliwych do uzyskania wynosi 20.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 14 zadań,
- dobry  za rozwiązanie 26 zadań, w tym co najmniej, 1 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 29 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi 1. d, 2. a, 3. d, 4. a, 5. a, 6. b, 7. a, 8. c, 9. d, 10. c, 11. c,
12. a, 13. c, 14. a, 15. b, 16. c, 17. a, 18. d, 19. c, 20. b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Wyjaśniać podstawowe pojęcia ekonomiczne B P d
2 Dokonać klasyfikacji kosztów C P a
Analizować wpływ czynników na wielkość
3 C P d
popytu
4 Rozróżniać wielkości ekonomiczne C P a
5 Klasyfikować dokumenty C P a
6 Obliczać cenę gastronomiczną C P b
7 Kalkulować cenę gastronomiczną potraw C PP a
8 Charakteryzować dokumenty księgowe B P c
9 Dokonywać kontroli dokumentów C P d
10 Rozróżniać dokumenty księgowe C P c
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
11 Wyjaśniać zadania inwentaryzacji B P c
12 Charakteryzować inwentaryzację C PP a
Wyjaśniać sytuację ekonomiczną zakładu
13 C P c
gastronomicznego
Oceniać kondycję finansową zakładu
14 C P a
gastronomicznego
15 Sporządzać dokumenty związane ze sprzedażą C P b
16 Określać z
ródła pozyskiwania kapitału B P c
Rozróżniać składniki majątku jednostki
17 C P a
gospodarczej
Posługiwać się dokumentacją obowiązującą
18 B P d
w zakładzie gastronomicznym
Analizować czynniki wpływające na wysokość
19 C P c
kosztów
20 Ustalać wynik finansowy firmy D PP b
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących Rozliczania kosztów usług gastronomicznych.
Wszystkie zadania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedz
jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej Karcie odpowiedzi w zadaniach wielokrotnego
wyboru zaznacz prawidłową odpowiedz
X (w przypadku pomyłki należy błędną
odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową).
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Podaż to
a) dobra i usługi, które konsumenci chcą kupić w danym czasie.
b) dobra i usługi, które konsumenci chcą i mogą kupić po danej cenie w danym czasie.
c) dobra i usługi oferowane przez producentów.
d) dobra i usługi oferowane przez producentów w danym czasie i po danej cenie.
2. Do kosztów stałych zaliczamy
a) koszty najmu.
b) koszty surowców i materiałów.
c) koszty energii wykorzystywanej przez maszyny produkcyjne.
d) wynagrodzenia pracowników produkcyjnych.
3. Jeżeli na rynku jest niedobór dobra, to spowoduje on
a) spadek ceny i wzrost wielkości podaży.
b) wzrost ceny i wzrost wielkości popytu.
c) spadek ceny i wzrost wielkości popytu.
d) wzrost ceny i spadek wielkości popytu.
4. Wynik finansowy netto to
a) zysk brutto pomniejszony o podatek.
b) różnica między zyskiem brutto, a stratą i zyskiem nadzwyczajnym.
c) różnica między wynikiem działalności, a stratami i zyskami nadzwyczajnymi.
d) zysk netto pomniejszony o koszty.
5. Do dokumentów bankowych należą
a) WB  wyciąg bankowy.
b) Rw  rozchód wewnętrzny.
c) P  magazyn przyjmie.
d) LP  lista płac.
6. Oblicz cenę gastronomiczną netto 1 butelki piwa. Wiedząc, że zakład gastronomiczny
zakupił go po cenie netto 5zł za butelkę i doliczył marżę 200%
a) 10,00 zł.
b) 15,00 zł.
c) 20,00 zł.
d) 25,00 zł.
7. Ustal cenę gastronomiczną brutto 1 porcji surówki. Wiedząc, że cena gastronomiczna
netto wynosi 2,00 zł.
a) 2,14 zł.
b) 2,22 zł.
c) 2,28 zł.
d) 2,44 zł.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
8. Dokumenty, które są podstawą sporządzania raportu kasowego przez kasjerkę, to
a) WB, Mm.
b) KW, WZ.
c) KP, KW.
d) Pz, KP.
9. Kontrola formalna dowodów księgowych polega na sprawozdaniu
a) poprawności obliczeń arytmetycznych.
b) czy dowód został wystawiony w odpowiedniej formie.
c) zgodności z zamówieniem i warunkami umowy.
d) czy dowód został wystawiony w odpowiednie formie i czy zawiera wszystkie
niezbędne elementy i cechy.
10. Dokumentem magazynowym na podstawie, którego wydaje się towary z magazynu jest
a) Zw  zwrot wewnętrzny.
b) Pz  przyjęcie zewnętrzne.
c) Rw  rozchód wewnętrzny.
d) Karta magazynowa.
11. Inwentaryzację przeprowadza się w celu
a) ustalenia wielkość kapitałów.
b) ustalenia wartości aktywów.
c) skorygowania danych w ewidencji księgowej.
d) skorygowania wartości księgowej środków trwałych.
12. W szkolnych stołówkach inwentaryzację artykułów spożywczych przeprowadza się
a) na koniec roku szkolnego i roku obrotowego.
b) co pół roku.
c) tylko na koniec roku obrotowego.
d) co kwartał.
13. Jeżeli wartość wskaz
nika rentowności kapitału jest wysoka, to oznacza, że zakład
a) jest w złej kondycji finansowej.
b) bardzo dobrze gospodaruje swoimi aktywami.
c) bardzo dobrze gospodaruje kapitałami własnymi.
d) bardzo dobrze gospodaruje kapitałami własnymi i obcymi.
14. Oblicz ile wynosi zysk netto, jeżeli restauracja sprzedała 1000 potraw po średniej
jednostkowej cenie 12 zł, a wskaz
nik rentowności sprzedaży wynosił 40%
a) 4 800 zł.
b) 48 000 zł.
c) 12 000 zł.
d) 1 200 zł.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
15. Na jaką kwotę restauracja wystawi fakturę za organizację imprezy dla przedsiębiorstwa
w oparciu o podane niżej informacje
Nazwa Wartość Stawka Kwota Wartość
Ilość J.m. Cena jednostkowa
towaru/usługi netto VAT VAT brutto
Ryba
10 p 5 7%
faszerowana
Wino 2 l 10 22%
Razem
Do
zapłaty
a) 70,00 zł.
b) 77,90 zł.
c) 57,00 zł.
d) 57,90 zł.
16. Do kapitału obcego zaliczamy
a) czeki.
b) weksle obce.
c) kredyty.
d) należności od odbiorców.
17. Zakład gastronomiczny posiada między innymi następujące składniki majątku, wskaż te,
które należą do środków trwałych
a) samochód dostawczy, grunty.
b) surowce w magazynie, czeki.
c) środki pieniężne w kasie, samochód osobowy.
d) akcje, komputer.
18. Wskaż dokumenty, które służą do rozliczenia kelnera
a) polecenie przelewu, bon kelnerski.
b) bon kelnerski, faktura.
c) dowód przyjęcia, bon kelnerski.
d) rachunek dla konsumenta, bon kelnerski.
19. Wskaż decyzje, które powinien podjąć kierownik zakładu gastronomicznego w celu
obniżenia kosztów i zwiększenia produkcji
a) zatrudnić więcej osób.
b) zastąpić system pracy dwuzmianowy na trzyzmianowy.
c) wprowadzić lepszą organizację pracy.
d) zmniejszyć gramaturę potraw.
20. W roku obrotowym restauracja osiągnęła przychody w wysokości 152 000 zł, poniosła
koszty 120 000 zł i w wyniku zalania magazynu poniosła straty nadzwyczajne 5 000zł.
Wynik finansowy restauracji wyniósł
a) 25 000 zł.
b) 27 000 zł.
c) 29 000 zł.
d) 31 000 zł.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko & & ...............& & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Rozliczanie kosztów usług gastronomicznych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49
7. LITERATURA
1. Adamiec T.: Zarys wiedzy o gospodarce. WSiP, Warszawa 1999
2. Adamowicz E., Gregorczyk., Romanowska M., Sopińska A., Wachowiak P.: Ekonomia
bez tajemnic. cz. 1. WSiP, Warszawa 2006
3. Begg D. (red.): Mikroekonomia. PWE, Warszawa 2006
4. Biernacka M., Korba J., Smutek Z.: Podstawy przedsiębiorczości. Operon, Gdynia 2006
5. Borowska G.: Zasady rachunkowości. WSiP, Warszawa 1999
6. Chudy S., Kabat F., Pietraszewski M.: Ekonomika i organizacje przedsiębiorstw, cz. 2.
eMPi2, Poznań 1998
7. Dębski ST.: Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw. cz. 1, WSiP, Warszawa 2006
8. Frymark E.: Elementy rachunkowości. WSiP, Warszawa 2003
9. Guzera K.: Ekonomika przedsiębiorstw. Difin 2006
10. Janiszewska S., Kołaczyk Z., Pietraszewski M.: Rachunkowość przedsiębiorstw
gastronomiczno-hotelarskich. eMPi2, Poznań 2000
11. Komosa A.: Szkolny słownik ekonomiczny. Ekonomik, Warszawa 1994
12. Kuczyńska-Cesarz A.: Zasady rachunkowości. Difin, Warszawa 2006
13. Mielczarczyk Z, Urbańska B.: Gospodarka i rachunkowość w gastronomii. WSiP,
Warszawa 2002
14. Mierzejewska-Majcherek J.: Podstawy ekonomii. Difin, Warszawa 2004
15. Musiałkiewicz J.: Zarys wiedzy o gospodarce. Ekonomik, Warszawa 2001
16. Nasiłowski M.: System rynkowy. Podstawy mikro- i makro ekonomii. Wydawnictwo
Key Text, Warszawa 1994
17. Nojszewska E.: Podstawy ekonomii. WSiP, Warszawa 1995
18. Sobiecki R. (red.): Podstawy przedsiębiorczości w pytaniach i odpowiedziach. Difin,
Warszawa 2004
19. www//pl.wikipedia.org
Literatura metodyczna
1. Figurski J., Symela K. (red.) Modułowe programy nauczania w kształceniu zawodowym.
Wyd. ITEE, Radom 2001
2. Okoń W. Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wydawnictwo Akademickie  Żak ,
Warszawa 2003
3. Plewka Cz. Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych, cz. I i II.
Wyd. ITEE, Radom 1999
4. Symela K.(red.) Skuteczność kształcenia modułowego w Polsce w systemie szkolnej
i pozaszkolnej edukacji zawodowej. Wyd. ITEE, Radom 2003
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
50