DSC03920 resize

Rozwój stosunków kulturowych na

0    różnej konstrukcji współwystępują na tych samych długotrwałych cmentarzyskach (F. J. Lachowicz 1968). Tak jedne, jak i drugie są często chronione przez rozmaite konstrukcje kamienne, przy czym regionalną specyfiką, stanowiącą wyraźnie kontynuację ąjawisk wcześniejszych są pochówki w skrzyniach kamiennych (T. Malinowski 1962, s. 13 n., mapy IV—VI). Ciągłość tradycji reprezentują też groby o rozsypanych na bruku przepalonych kościach, a zwłaszcza bogato wyposażony kurhan

1    Bania (H. J. Eggers 1936). Nierzadkie są groby kloszowe, stanowiące także formę regionalną, ale powiązaną z terenami Brandenburgii (T. Malinowski 1969, s. 133 n.). Sugestie, iż niektóre formy kurhanów pomorskich zostały przejęte na tereny Skandynawii (H. Thrane 1977, s. 153 n.) nie wydają się być dobrze udokumentowane.

Natomiast reguły wyposażania grobów są już całkowicie łużyckie. Przedmioty metalowe w grobach występują rzadko i w niewielkiej ilości. Nawet sporadycznie spotykane w grobach miecze nie muszą teraz świadczyć o kontynuowaniu starych zwyczajów (T. Malinowski 1962, s. 61 n.). Natomiast pojawianie się w wyposażeniu zmarłych grzechotek czy wózka kultowego jest już rysem typowym dla obrzędowości łużyckiej (J.Kostrzewski 1958, s. 69 n.). Ogólnie więc powiedzieć można, że rytuał pogrzebowy uległ już łużyckiej unifikacji, natomiast w formach grobów mać jeszcze lokalne odrębności o długiej tradycji.

Te odrębności zaznaczają się niezbyt wyraźnie również w innej dziedzinie wierzeń. Ze studiów B. Gedigi (1970) wynika, że łużycka plastyka figuralna oddziaływała na ten teren słabo i w zasadzie tylko w rąjonie ujścia Odry, co może być efektem świadomych oporów.

0    pewnych odrębnościach obrzędów może świadczyć występowanie lur na wschodzie nie tylko w Meklemburgii, lecz zapewne i koło Koszalina (A. Oldeberg 1947, s. 12 n.), a więc daleko od obszaru „macierzystego”.

Czas istnienia nadmorskiej kultury łużyckiej jest okresem, dla którego można już uwzględnić dane o osadach, ciągle zresztą bardzo skąpe. W tym zakresie obserwujemy wyraźne zbieżności z resztą terenów Polski, zwłaszcza odnośnie do konstrukcji domostw (J. Ko-strzewski 1958, s. 109 n.; S. Wesołowski 1983, s. 303 n.). Podobieństwa ferm osadniczych rysują się najwyraźniej w okresie halsztackim, kiedy itazachodnim Pomorzy występują grody, nieznane na terenach nordyjs-ktch(A. Niesiołowska-Wędzka 1974, s. 64 n.; F. Horst 1982). Brak na razie danych dla bardziej szczegółowych studiów nad tą problematyką. Niestety również zagadnienie występujących tu skupisk osadniczych

1    Ostoja-Zagórski 1982) i ich zmienności nie jest na razie należycie śledzone, stąd nie wiadomo także, jaki jest związek owych skupisk

²    podziałami kulturowymi.

Największe dyskuaje budzi zagadnienie wytworów brązowych, z któ-