DSC04016

NI/. IMtł.HlU I WV/YNV A ini>Kowni*f u iiwun: 33

rozpoznanych w obszarach dawniej zlodowaoonych, ni) eonty, trudniejsze do zastosowaniu podczas pnie terenowych. Obejmują one z konieczności cały czwartorzęd, ule ule dają badaczowi do ręki kIuczą, który dopo** tuóglhy do stosowania tych poiły,la lew w najdrobniejszych szczegółach podczas badań terenowych. li pak bowiem łatwych w użyciu i pewnych w wynikach podstaw do korelacji. Tak chętnie stosowane, zwłaszcza w Polsce, metody puleogeomorfologiczne (rekonstrukcje kopalnych powierzchni itp.) mają u swych podstaw sporo jeszcze nie udowodnionych dostatecznie założeń i dlutego rozpoziomowanie i korelacja osadów nie mogą być jednoznaczne.

Metody petrograliczne wydają się być bardziej obiecujące, ale wymagają dużego nakładu czasu i kosztów. Pozostają metody datowania bezwzględnego osadów. Jest ich jeszcze zbyt mało, a pod względem metodycznym, poza metodą ¹⁴C, budzą różne wątpliwości. Jest to jednak przyszłość badań stratygrafii utworów czwartorzędowych. Chodzi tu nie tylko o metodę kolagenową i termoluminescencji, ale przede wszystkim

0    badania nad nowymi sposobami datowania osadów czwartorzędowych, bez względu na ich rodzaj i genezę. Tylko takie metody mogą bowiem przynieść decydujący krok w jednoznacznym rozpoznaniu zjawisk jakie zachodziły w czwartorzędzie.

Zastosowany w niniejszym opracowaniu podział stratygraficzny plejstocenu Niżu Polskiego i wyżyn środkowopolskich opiera się na podziale wypracowanym przez wiele lat w Instytucie Geologicznym i publikowanym niejednokrotnie, zwłaszcza przez E. Riihlego w opracowaniu J. E. Mojskiego i E. Ruhlego (1965) oraz w wielu innych pracach tego autora (E. Riihle, 1955, 1965a, 1973), a także w instrukcjach do sporządzania seryjnych map geologicznych Polski wydawanych przez Instytut Geologiczny. Modyfikacje idą jednak w niektórych przypadkach bardzo daleko, co jest spowodowane nie tylko publikowaniem nowych materiałów, ale również pewnymi niedostatkami dotychczasowego podziału. Podział zastosowany w tym rozdziale wynika głównie z faktów obserwowanych w profilach, jest natomiast pozbawiony osnowy teoretycznej, tak istotnej dla podziału czwartorzędu według propozycji S. Z. Różyckiego (1961—1979), a ostatnio również T. Wysoczańskiego-Minkowicza (1980). Różnice w podziałach nie mogą być podstawą do jakiejkolwiek ich pejoratywnej oceny. Nie są one zresztą tak wielkie, jak to niejednokrotnie bywa podkreślane.

Istotną wadą wszystkich propozycji podziału stratygraficznego czwartorzędu w Polsce jest to, że nie spełniają one warunków i zasad międzynarodowej klasyfikacji stratygraficznej (H. D. Hedberg, 1976), a także zasad krajowych (Zasady polskiej klasyfikacji..., 1975). Uwaga ta dotyczy również podziału stosowanego w niniejszej monografii. Ostatnie lata zapowiadają poprawę sytuacji w tej dziedzinie, ponieważ Komitet Badań Czwartorzędu PAN podjął odpowiednie prace.

Nowy podział zastosowano głównie w różnych poziomach dolnego

1    środkowego plejstocenu, ale przede wszystkim zlodowacenia północno-polskiego. Zmieniono także nomenklaturę wielu różnych jednostek. Pozostał natomiast nie zmieniony podział czwartorzędu na plejstocen i ho-locen, a plejstocenu na eoplejstocen, mezoplejstocen i neopłejstocen, zgodnie z definicją tych jednostek podaną przez E. Ruhlego. Eoplejstocen będący odpowiednikiem dawnego „preglacjału” (warstw preglacj il-

Budowa geologiczna Polski