DSC04186

N> •    » H'KN NI A IHUJIKI I WYł.YNY MNODKOWOI 203

faun* na atożu wtórnym. Jednak poitom górnych piasków i „mar-‘ _fwah>wegt'*‘ został osiągnięty ostatnio jednym z nowych otworów tniotych, którego profil dowodzi, te występująca w tych aandach " ₁₎₍ iiiajduja się na /.lotu pierwotnym. W profilu nowego wiercenia, ts*ego od otworu opisanego pnoi K. Keilhacka (fig. 75, otw. 2), na ^bokości 62,2    66,5 m (8,4—12,7 m ppm.) występuje warstwa mułu

czystego i wkładkami i smugami substancji organicznej, przykryta . wkiom róinoaiamistym, stanowiąca odpowiednik „marglu zwałowe-• opi^^n<^S° w profilu K. Keilhacka. Mul w dolnej części zawiera uroki skorupek mięczaków słodkowodnych: Bithynia tentaculata (Lin-* yji Valvata sp. i Pisidiunt sp. W górnej części warstwy mułu i w •v \sk.u'h leżących wylej występują skorupki mięczaków morskich: Car-ęjj. _m {Cemstoderma) lamarcki (Reeve), Aloidis gibba (01ivi) i in. Ze lidu fauny można wnosić, ze mul tworzył się początkowo w zbiorni-słodkowodnym, który następnie zalało morze. Z ogólnego profilu sta-_rvch i nowych wierceń w Sztumie wynika więc, że obszar ten podlegał dwukrotnym zalewom morskim. Morze z wczesnego okresu interglacjalni. które pozostawiło osady dolnego poziomu morskiego, nazwano mo-riero sztumskim (A. Makowska, 1979).

Najlepszym przykładem składu osadów w interglacjalnej strefie morskiej jest obecnie profil nowego, wykonanego w 1974 r. wiercenia w Nowinach koło Dzierzgonia (fig. 76). Osady interglacjalne spoczywają tu na glinie zwałowej zlodowacenia środkowopolskiego, której strop znajduje się na wysokości 34,5 m p.p.m. Na glinie leżą osady supra-tflacjalne, złożone z mulków gliniastych (warstwa 1) oraz iłów warwo-wych, ciemnoszarych (warstwa 2) łącznej miąższości 4.6 m. W stropie iłów leży warstwa, która rozpoczyna serię interglacjalną. Są to mułki szare, zwięzłe, miąższości 1,5 m (warstwa 3), ze smugami substancji organicznej, zawierające małżoraczki i ławice otwornic. Ponad mułkami leży gruba, ponad pięciometrowa warstwa piasków drobno- i średnio-ziarnistych (warstwa 4), również zawierających otwornice oraz ułamki skorupek mięczaków morskich reprezentowanych przez Cardiutn pauct-costatum Sowerby, Aloidis gibba (Ołivi) i Nassarius sp. Są to osady dolnego poziomu morskiego (Em*) powstałe w morzu sztumskim na początku interglacjału, analogiczne do osadów opisanych w Sztumie przez K. Keilhacka (1907). Jak wynika z profilu w Nowinach, morze sztumskie wtargnęło do utworzonego wcześniej zbiornika zastoiskowego.

Nad warstwami morskimi w Nowinach spoczywają osady rzeczne (Eli), składające się z piasków drobnoziarnistych (warstwa 5) z warstewkami humusowymi w stropie (warstwa 6), które są przykryte 20--centymetrową warstwą torfu (warstwa 7). Piaski nie zawierają fauny. Występują tu jedynie w spągu skorodowane szczątki skorupek mięczaków morskich znajdujące się na złożu wtórnym. W torfie napotyka się liczne wieczka ślimaka słodkowodnego Bithynia tentocu lata (Linnaeus). Brak fauny morskiej w osadach oraz warstwa torfu świadczy o całkowitym wycofaniu się morza sztumskiego z rejonu Nowin; zapewne nastąpiło to również i w Sztumie.

Ponad torfem w Nowinach znajduje się pięciocentymetrowa warstwa gytii (warstwa 8), w której występują liczne małżoraczki oraz mięczaki. Obok form słodkowodnych, takich jak Valrafa piscinalis (Muller), V. eristata Muller i BUhunia tentaculata (Linnaeus), pojawiają się tu ga-