DSC04191

9.1.3. Występowanie substancji antyodżywczych

W ziarnach zbóż występują obok składników odżywczych pewne związki które mają negatywny wpływ na zdrowie i wydajność zwierząt. Jest to dość liczna grupa związków, które określa się mianem substancji antyodżywczych (antińut-ritive factors). Należą do nich m.in. rezorcynole, polisacharydy' nieskrobiowc, inhibitory trypsyny i chymotrypsyny, taniny i lektyny.

'•^Rezorcynole są pochodnymi fenoli. Zostały wyizolowane po raz pierwszy z otrąb pszennych, a następnie z żyta. Sa to połączenia rezorcyny (metadihyd-roksybenzęnu) z alkilami o różnej długości łańcucha, zawierającego nieparzysta liczbę atomów węgla (od 15 do 25). Rezorcynole mają własdwośd chemiczne charakterystyczne dla fenoli, o czym ^decyduje głównie rodnik aromatyczny. Największe ich ilośd stwierdza się w^yde, zaś nieznaczne w jęczmienitiiratsi^ (tab. 9.3).

Tabela 9.3. Zawartość alkilorezorcynoli w ziarnie zbóż

Zboże	Zawartość (ppm*)
	*	I -'-'1 -	3.
Żyto Pszenica Pszenżyto Jęczmień Owies	1092 (533-1588) ' TP8' !*- *>1809 (394-1145) ■	1513 frms (720-970) fojj§6? (720-970) , 340 60	"fŚbcT* (1400-1800) - fg'tifW ’<■ (700-900) , 85.0łi»jk (800-900)

¹ Jakubowski I Stuczyńska, 1981. ' Sokół, 1991.

³ Jerach i wsp., 1993.

* ppm — mg/kg (part per miłlkm).

W ziarnie rezorcynole rozmieszczone są nierównomiernie. Najwięcej znajduje się ich wperykarpie, stąd otręby zawierają kilkakrotnie więcej tych związków® "mąka czy też całe ziarno, Rroces biosyntezy alkilorezorcynoli w zbożach, nie został jeszcze dokładnie zbadany. Również ich rola nie jest jeszcze dostatecznie poznana i wyjaśniona. Alkilorezorcynole są naturalnymi składnikami ziarna, chroniący® zboże przed drobnoustrojami i szkodnikami. Ziarno na przykład żyta, zawierają® najwięcej spośród wszystkich gatunków zbóż alkilorezorcynoli, jest najbardzią odporne na choroby i najmniej atakowane przez szkodniki. Istnieją wobec tego poglądy, że alkilorezorcynolom można przypisać rolę inhibitorów konstytutywnych w ziarnie zbóż i zaliczyć je do grupy związków zwanych ogólnie fitoncydar® Najbardziej na alkilorezorcynole są wrażliwe zwierzęta młode, chociaż ich negatywnemu oddziaływaniu na wzrost i zdrowie zwierząt nie przypisuje się j® takiego znaczenia jak dawniej.

214