DSC04623

vvmu*, ^    K^>!i4^ yc>' tym

dtó*J trata* balrta* dfe obojga

*hw*kt*r mo&ołogu hrycaatfo potarty* wę¥$yftka£j& dialog ko^huik^w )«$( wyrażony ^ws*_;^ zdaniowym. najhhżsiyro potocznej moww\ ?. riadka padają w m_nA prjybliione ryro\\ ledwo vv\vju\\nlnf współbrzmienia (np^ kon* sonanse), co nie praekre&l* iumiersonej naturalności wypowiedz Znaczące są wersy skrócone do jednego wyrazu lub zestroju („ju* póino“, „boję się*\ „we mgle‘\ „żegnaj"), w których są zawarte najistotniejsze dla sytuacji rozstania wyrazy. Wypowiedzi kochanków towarzyszy nastrój łagodnego smutku płynącego z otaczającej przyrody (pierwsza zwrotka), jedynie dziewczyna zauważa niedobre zjawiska, przeczuwając jak gdyby swój los: „słyszę turkot karocy / niebo nazbyt się chmurzy". Oboje poddają się jednak z rezygnacją przeznaczeniu:

co było nie może trwać dłużej czas mi już czas całuj ostatni raz

W zakończeniu wiersza na przedstawioną sytuację dramatyczną nakłada się sytuacja wyznania odnosząca się do podmiotu lirycznego. Mimo pozornej samodzielności scenka rozstania kochanków jest pretekstem dla wyznania podmiotu, który w końcowych wersach ujawnia swą obecność, wyrażając przekonanie o konieczności poddania się losowi, aprobatę dla postawy rezygnacji szczególnie istotną w sferze uczuć miłósnych, najbardziej poddanych przemijaniu. Wiersz przedstawia bowiem nie tylko pełną czystego liryzmu scenę rozstania, ale zapowiada w końcowej strofie nowe zdarzenia i przeżycia:

dobrzy ludzie

błogosławcie zdarzenia które przeszły błogosławcie 1 te oo przyjdą

Okład relacji osobowych w liryce sytuacyjnej jest bardziej skomplikowany, przypominu dramat przez zastosowanie dialogu bohaterów i usunięcie się w cień podmiotu lirycznego. W tym wypadku jest tu sytuacja komunikacyjna szczególna podmiot

ftgi

wypowiadający (jak narrator w epice) priytawti wypowiedź! bo-hatorów i komentuje świat priedaiawiony w Oltatnto] uogólnia* jątej apceMif-

Inny wyraźny przykład liryki lytuacyjotj stanowić IBOŻe -many wiersz Gałctyńikkfp ttimmiuHi liryczno lub Wisławy Szymborskiej No udety ftaM W tych utworach całość wypowiedzi aamykA się w granicach przytoczenia wypowiedzi bohaterów — podmiot ujawnia się tylko w konstrukcji świata przedstawionego,

OBRAZOWANIE

Monolog liryczny rzadko bywa czystym, bezpośrednim wyznaniem, w którym przeżycia są po prostu nazywane. Podstawowym wyróżnikiem liryki są obrazy poetyckie, poprzez które dokonuje się wyznanie podmiotu. Obrazem poetyckim nazywamy wizję świata odsłoniętą w utworze poprzez semantyczną warstwę języka. Obraz poetycki, jakkolwiek sama nazwa sugeruje skojarzenia malarskie, powstaje pośrednio poprzez słowo, w przeciwieństwie do sztuk plastycznych, które budują obraz z tworzyw bezpośrednio oddziałujących na zmysły, jak farba, glina, gips itp. Tworzywem literatury jest język, toteż obraz poetycki kształtuje się poprzez warstwę znaków językowych i ich znaczeń. Dzięki możliwości przekształceń semantycznych, jakim słowo może podlegać w różnych kontekstach, nabiera ono nowych odcieni znaczeniowych. Obraz poetycki uformowany poprzez te przekształcenia (tropy) przedstawia subiektywną wizję świata, często różną od ogólnego doświadczenia, prezentuje jakiś wycinek rzeczywistości zewnętrznej uzależniony od wewnętrznych przeżyć podmiotu mówiącego.

Nie należy więc ograniczać pojęcia obrazowości, do elementów plastycznych. Malowanie słowem nie jest warunkiem działania obrazu poetyckiego; na tle poezji współczesnej jest coraz rzadszym chwytem stylistycznym. W konstrukcji obrazu ważną rolę gra metaforyka, głównie w funkcji interpretacyjnej. Nie wszystkie Jednak deeygnaty słów wynikające bądź z kontekstu, bądź z metafory są wybbrażaine. Toteż kiedy mówimy o obrazie poetyckim, nic zawsze chodzi o Jego konkretyzację w wyobraźni. Zdai/ttją się utwory, w których istnieje szereg elementów obra-