DSC02785

IV. METODA DIALEKTYCZNEGO UJMOWANIA RZECZYWISTOŚCI 1. HERAKLIT Z EFEZU

Heraklit z Efezu (ok. 544 - 484 p.n.e), polityk i filozof, autor dzieła O przyrodzie będącego prawdopodobnie zbiorem aforyzmów. Praelementem wszechrzeczywistości według Heraklita jest ogień jako początek zarówno tego, co materialne, jak i duchowe. Ogień jako zmienny substrat istnienia jest źródłem powszechnej zmienności i powszechnego stawania się. Nic nie jest stałe, wszystko się zmienia i wszystko płynie. Ogień jest również logosem — rozumem, zasadą porządkującą, miarą istnienia i poznania. Dialektyka istnienia uwarunkowuj e u Heraklita dialektykę poznania, na której z kolei opiera się dialek-tyka ludzkiego postępowania społecznego i moralnego. (Fragmenty w Vorsokr.).

Tłum.: L. Joachimowicz (§ 2), B. Kupis (§§ 1, 3—38)

(Vorsokr. A 1) Diog. Laert. IX 9-11. Prawie wszystko sprowadza do wyziewów... z ziemi albo z morza. Wyziewy morza są jasne i czyste, wyziewy ziemi — ciemne. Ogień rozpala się dzięki wyziewom jasnym... Najjaśniejsze i najcieplejsze są płomienie słońca. Inne gwiazdy są bardziej oddalone od ziemi i wskutek tego słabiej świecą i grzeją. Księżyc zaś, jako bliższy ziemi, porusza się w mniej czystych przestrzeniach. Słońce natomiast porusza się w przestrzeniach czystych i niezmąconych i znajduje się w odpowiednim od nas oddaleniu. Wskutek tego dostarcza nam więcej ciepła i światła.

(&^(Vorsokr. A 12) Aetius II 20, 16. Słońce jest płomieniem, obdarzonym rozumem, powstałym z oparów morza.