DSC07136 (5)

szeregu genealogów niemieckich stał się Reiner Reineck (Reineccius), autor dzieła pt. Cbromca des Chur u. Fiirstlichen Hauses der Margraffen zu Brandenburg (Wittęmberg 1580), który ponadto w Bazylei wydał w latach 1574—1580 swe czterotomowe Syntagma de familiis quae in monarchiis tribus priorihus rerum politae sunt oraz Historia Julia sive syntagma heroicum (3 tomy, Helmstedt 1594—1597). Dzieła te dotyczyły starożytności i oparte były na znanym wtedy zasobie pisanych źródeł starożytnych z Biblią włącznie. U schyłku XVI w. powstały wielkie edycje kompilatorskie obejmujące również i starożytność, nacechowane tym samym brakiem krytycyzmu, co i powyższe. Można tu wymienić Eliasza Reusnera, Genealogicum Romanum (Frankfurt 1589), tegoż Stemma Wittichindeum (Jena 1592) oraz Hieronima Henningesa, Theatnm genealogicum (5 tomów, Magdeburg 1598).

2. ZŁOTY WIEK LITERATURY GENEALOGICZNEJ

Schyłek XVI w. przyniósł pewien postęp w metodzie pracy genealogów, którzy poczęli doceniać wartość źródeł dokumentowych. Można to już zauważyć w wydanym w Paryżu w r. 1579 dziele Stefana de Lusignan Hisioire contenant une sommaire descripńons des genealogies, alliances et gestes de tous Jes princes..., qui ont jadis commande es royaume de Hierusalem, Cypre, Arminie et lieux circonooińns. Właściwe jednak udoskonalenie metody krytycznej w genealogii przyniósł dopiero XVII w. i to przede wszystkim we Francji, gdzie pozostawało to w ścisłym związku z ogólnym rozkwitem nauk. Tradycja przestała być zasadniczą podstawą konstrukcji genealogicznych, które poczęto opierać na dokumentach, aktach, pamiętnikach i pomnikach. W oparciu o źródła tego rodzaju, bracia Ludwik i Scevola de S ainte-Marthe opracowali wydaną w Paryżu w r. 1619 Histoire genialogigue de la maison de France. Na lata 1619—1639 przypadła działalność niestrudzonego Andre Duchesne, twórcy szkoły genealogicznej. Nieubłagany przeciwnik wszelkiego fantazjowania, niestrudzony szperacz po archiwach, dał w szeregu woluminów genealogie władców Burgundii¹³⁰ oraz wielu najwybitniejszych feudalnych rodów Francji¹³¹. Jego uczniami byli: Jean Du Bouchet, autor prac dotyczących francuskiego domu królewskiego¹³² oraz rodów: de Courtenay, de Coligny, d’Aubusson, Samuel Guichenon, historyk domu Sabaudzkiego¹³³, Gilles Andre de la Roque, badacz genealogii szlachty normandzkiej ¹³⁴ i rodziny d*Harcurt oraz inni.

Ostatnie trzydziestolecie tego „złotego wieku* * genealogii francuskiej przyniosło publikacje najcenniejsze, z których niejedna po dziś dzień zachowała niemałą wartość. Jean Le Laboureur i Klaudiusz Franciszek Menestrier stworzyli metodę układania i dokumentowania tablic przodków. Drugi z nich

¹³⁰ Histoire de royt, duet et eomtet de Bourgogne, Palii 1619.

^1,1 de Chasdllon sur Marne. Dreux, Vergy, Montmorency, La Rocliefoucauld, Guinca, Du Brcil, Biihunc etc.

*^s* M.in. La ołritable anginę de la ttconds tt troititsme lignit de la maison royalt de France, Puna 1646.

^ł3s Histoire ginialogięue de la royalt maison Je Sanoie, 2 tomy, Lyon 1660.

134 Histoire ginłrale des nutisont nobhs de la promnee de Normandie, 2 tomy, Gaen 1654.

n

był autorem pracy pt. De la cheoalerie ancienne et modeme avec la mamłre d*en faire lespremes (Paris 1683), pierwszy zaś opublikował w r. 1683 tablice wywodowe władców Francji pt. Tableaux genealogiąues ou les śeize ęuartiers de nos rois depids Saint Louis. Karol Dufresne sreur Du' Cange, wyborny znawca źródeł, szczególnie głośny przez swe Glossarium ad scriptores mediae et infimae latinitatis (1678), niezastąpione po dziś dzień, wydał w r. 1680 w Paryżu Historia Byzantina z obszernym komentarzem poświęconym genealogii cesarzy wschodnich. Genealogie chrześcijańskich feudałów na podbitym drogą krucjat Wschodzie zawarł w dziele pt. Les familles d’outre-mer (druk. w Paryżu dopiero w r. 1869). Słynny Piotr de Guibours (bardziej znany pod imieniem zakonnym jako Pere Anselme) dał w r. 1674 monumentalne dzieło mające wartość jeszcze i dziś: Histoire genealogiąue et chronologique de la maison royale de France, des pairs, grands officiers de la Couronne¹*⁰.

Szczególniejszy rozgłos zdobyła sobie rodzina d’H o z i e r, z której pięć kolejnych generacji z ojca na syna, poczynając od Piotra (f 1660), a kończąc na jego praprawnuku Ambrożym (f 1830), pełniło obowiązki urzędowych egzaminatorów genealogii składanych przez szlachtę francuską zabiegającą o urzędy i rangi dworskie. D^łHozier byli dokładni i sumienni w krytyce dowodów dokumentowych. Tysiące potwierdzonych przez nich wywodów genealogicznych to materiał ogólnie biorąc wiarygodny. Po Piotrze, założycielu dynastii, pozostało w paryskiej Bibliothegue Nationale 150. tomów rękopisów zatytułowanych Genealogies des principales familles de France. Zebrane przez tę rodzinę materiały, czyli tzw. Registres d’Hozier₃ złożyły się na wydawany w latach 1738—1768 Armorial generał d³Hozier ou registres de la noblesse de France¹³".

Obok wyliczonych powyżej sumiennych badaczy, lista genealogów francuskich. XVII w. zawiera również nazwiska przedsiębiorców, których dobrze opłacana fantazja prowadziła bardzo daleko. Zmyślanie rodowodów od początku do końca to zwykła metoda ich pracy. Wśród nich mało zaszczytne pierwszeństwo należy się panom Gaspardowi Thaumas de la Thaumassiere, fabrykantowi szlachty z Berry^{1 2 3 4} i Janowi Haudicąuer de Blancourt, który tę samą przysługę oddał szlachcie pikardyjskiej^13S.

Wiek XVII zaznaczył się również i w Niemczech wyraźnym postępem w metodzie pracy genealogicznej, ale ów postęp nie dorównywał temu, jaki daje zauważyć się we Francji. Autorów na poziomie Duchesne’a, P. Anselme^ła i d’Hozier’ów Niemcy XVII w. nie wydały. Wybili się na czoło: Mikołaj Rittershausen .(Rittershusius), autor dzieła Genealogia imperatorum, regum, ducum, comitum... orbis Christiani (2 tomy, Tubingae 1658), Gabriel Bucelinus, autor Germania topo-crono-stetnmato graphica sacra et prophana (4 tomy, Ulina

99

1

Ostatnie, 3 wyd., w 1. 1726—1733 w 9 tomoch. Tom X wyd. w 1. 1879—1882.

2

13U Do io wmów dodano w 1. 1847—1854 dalsze 2, a nowe wyd. całości ukazało się w 1. 1865 —1878.

3

*37 Histoń a di Btrry... et Iii ginłalogies des nnrisons uobles, Paris 1689.

4

Nobili&irt dt Picardlt, Paris 1693. .    -