DSC06440

152 R. Kotliński

Regionalne i lokalne zależności występowania konkrecji

Rozmieszczenie konkrecji na powierzchni dna oceanicznego jest skrajnie zróżnicowane, a wartości wskaźnika konkrecjonośności zmieniają się nawet na przestrzeni kilometra lub setek metrów (rys. 5.12). Według badań autora, czynnikami wpływającymi na sposób rozmieszczenia konkrecji na powierzchni dna są: głębokość, stopień natlenienia wód przydennych, występowanie okruchów stanowiących potencjalne jądra konkrecji, odległość od źródeł dostarczania metali, aktywność hydrodynamiczna, niskie tempo sedymentacji, produktywność biologiczna wód i litologia osadów. Zarówno regionalne, jak i lokalne czynniki podlegają w obrębie pól i rejonów konkrecjonośnych złożonym i zróżnicowanym procesom współoddziaływania.

Podstawowe znaczenie ma wysoki stopień natlenienia wód przydennych i dopóki pH nie wzrośnie a potencjał oksydacyjno-redukcyjny (Eh) nie osiągnie odpowiedniej wartości , nie zachodzi utlenianie jonu Fe⁺² do Fe⁺³, a jonu Mn⁺² do Mn^ł4. Powstanie amorficznego Fe(OH)3, który ma zwykle dodatni ładunek powierzchni, i amorficznego Mn(OH)₂ o ładunku ujemnym, warunkują sposób adsorpcji wodorotlenków Fe i Mn oraz tworzenie kompleksów z rozpuszczonymi jonami i związkami organicznymi [Gorlich, 1986]. Nie znaleziono dotychczas konkrecji w słabo natlenionym środowisku. Wytrącają się tam raczej węglany manganu, a nie tlenki. Jeśli nawet warunki środowiska są sprzyjające, to konkrecje nie powstają, gdy brak jest jąder, na których osadzają się tlenki. Z powodu braku okruchów stanowiących potencjalne jądra, powstają raczej mikrokonkrecje. Wię-

szerokość nagromadzeń złożowych w metrach, przy wskaźniku konkrecjonośności 7 kg/m³

Uwaga: zmienność uwarunkowana jest reliefem dna.

1 - obszary konkrecjonośne; 2 - brak konkrecji; 3 - wychodnie braku konkrecji i pozabilansowe

bazaltów; 4 - fotoprofile; 5 - złoża konkrecjonośne; 6 - strefy

Rys. 5.12. Zmienność rozmieszczenia konkrecji na powierzchni dna w obrębie konkrecjonośnego obszaru złożowego

Źródło: Kotlirtski na podstawie Kazmln i In., 1988, ze zmianumi.