DSC06450 (2)

162 R. Kotliński

162 R. Kotliński

Fot. 5.13. Koncentryczno-warstewkowa (laminowana) tekstura konkrecji (N n, pow. 40x)

Fot. 5.14. Promienisty układ minerałów Mn-Fe w konkrecji (N II, pow. 200x)

Fot. 5.15. Mikrokryształki minerałów Mn (SEM, pow. 10000x7*

wapiennych, powyżej poziomu kompensacji węglanu wapnia lub poniżej tego poziomu na mułach krzemionkowo-ilastych.

Konkrecje typu „Dr” z reguły są dyskoidalne lub elipsoidalne i odznaczają się silnie urozmaiconą lub asymetryczną strukturą powierzchni „Ds/r”, o rozmiarach modalnych od 6-8 lub 12 i więcej cm (fot. 5.17). Charakterystyczną cechą tych konkrecji jest obecność na powierzchni pierścieniowego zgrubienia, powstającego na kontakcie woda-osad. Konkrecje tego typu wykazują wyższe zawartości Mn, Ni i Cu, Zn, a niższe zawartości pierwiastków ziem rzadkich (tab. 5.16). Jądra konkrecji reprezentowane są zwykle przez okruchy starszych konkrecji lub fragmenty organiczne. Konkrecje te wykazują masywną, radialno-promieni-stą, dendrytową lub kolomorficzną teksturę i charakteryzują się obecnością radialnych spękań. Obserwuje się wyraźną przemienność krystalizacji minerałów Mn (czarne warstewki) i Fe (czerwono-brunatne) i zróżnicowane tempo przyrostu - wyższe (ponad dwukrotnie) minerałów manganu niż żelaza (fot. 5.18). Z minerałami manganu związane są Ni i Cu, przy czym występują wyraźne strefy wzbogacenia w nikiel lub w miedź. Warstewki minerałów Mn i Fe prze rastają z minerałami ilastymi. Wars tewki są grubsze i dochodzą dc 1,5—2,0 mm. Szybkość przyrostu ocenia się na około 5-15 mm/10⁶ lat [Amann (red.), 1992]. Podstawowe minerały rudne stanowią todorokii. bimessyt oraz wemadyt i getyt. Średni ciężar właściwy 1,91 g/cm³, wilgotność 33%. Gęstość pokrycia dna konkrecjami przekracza często H kg/irr. Omawiane typy konkrecji występują na powierzchni dna, w strefach charakteryzujących się wyrównanym, lekko falistym reliefem, zwykle poniżej poziomu kompensacji węglanu wapnia. Zalegają z reguły na mułach radiolariowych, rzadziej brunatnych iłach pelagicznych.

Średnie zawartości siarki, arsenu i fosforu w konkrecjach nie przekradają 0,8%, przy zawartościach Si0₂, Al₂0_;ł, K₂0, NajO, MgO średnio około 30%. Zawartości składników biogennych (krzemionka amor-

Oczna i węgiel organiczny) dochodzą średnio do 0,6%.