DSC06453 (2)

KoNKRECJE POLIMETALICZNI: 165

Tab. 5.17. Charakterystyka i skład fazy krystalicznej i amorficznej w konkrecjach

Metale i charakterystyka konkrecji	Konkrecja 21-3			Konkrecja 22-7
	Faza krystaliczna	Faza amorficzna	Skład ogólny	Faza krystaliczna	Faza amorficzna	Skład ogólny
	%
Mn	35,38	17,04	30,30	39,59	21,22	31,30
Fe	0,76	15,31	4,71	0,71	14,10	4,95
Ni	1,55	0,23	1,47	1,15	0,30	1,22
Cu	1,74	0,22	1,54	1,06	0,14	1,18
Co	0,04	0,22	0,16	0,15	0,32	0,24
Waga konkrecji, g	111,1	27,8	138,9	69,7	92,4	162,1
Waga Mn, g	39,31	4,73	42,09	27,59	19,61	50,74
Waga Fe, g	0,84	4,25	6,54	0,49	13, Ó3	8,02

Źródło: Sorem, Fewkes, 1979.

1977]. W zasadzie, spośród metod identyfikacji minerałów zadowalające wyniki uzyskuje się stosując metody dyfrakcyjne, mikroskopii scannin-gowej i badania mikrosondą elektronową.

Zgodnie z terminologią zaproponowaną przez R.G. Burnsa i V.M. Burnsa [1977, 1983], Usui i in. [1987], Halbacha i in. [1988] główne minerały manganu występujące w konkrecjach to:

1)    Todorokit (= manganit = busseryt) /9,61 A/¹ (9,8 A)²

[(Ca, Na, K)(Mg, Mn+⁺²)₂ Mn₅0₁₂ H₂0]³; [/Mn^jCa^g^a/zMns^O^ 3H₂0]⁴

2)    Birnessyt (= manganit) /6,97-7,31 A/¹,

[(Na, Ca, K)(Mg, Mn⁺²)Mn₆0₁₄ 5H₂0]³; [/Ca,Mg,Na,K/₂ <₂/Mn⁺⁴, Mn⁺²/0,0H/₂]⁴

3)    &-Mn0₂ (= wernadyt = birnessyt o strukturze nieuporządkowanej)

/2,40-2,45 A/¹ (2,41 A)²,

MnO_z nH₂0 m(R₂0, RO, R₂0₃),

gdzie R=Na, Ca, Co, Fe, Mn.

W konkrecjach stwierdzono w podrzędnych ilościach obecność piroluzytu (P - Mn0₂), ramsdelli-tu (y- Mn0₂), psylomelanu ((Ba,H₂0)₂ Mn₅Oio), kryptomelanu (K<₂Mn₈0|₆). Minerały manganu z reguły są skryto lub kryptokrystaliczne, z wyjątkiem wemadytu (8 - Mn0₂), który jest amorficzny.

Natomiast główne minerały żelaza stanowią odmiany polimorficzne FeOOH, identyfikowane jako:

-    Getyt (= a - FeOOH)

-    Akageneit (= P - FeOOH)

-    Lepidokrokit (= y - FeOOH)

-    oraz Hematyt (= a - Fe₂0₃)

-    Maghemit (= y - Fe₂0₃).

Poza tym w konkrecjach stwierdzono, w ilościach podrzędnych, obecność filipsytu, kwarcu, skaleni i plagioklazu. Jako minerały akcesory-czne, występują również: aragonit, apatyt i krzemionka opalowa oraz takie składniki, jak: piro-kseny, amfibole, baryt i spinele, rutyl, anataz, minerały ilaste, chloryty, illit i montmorillonit [Cronan, 1980; Piper, Blueford, 1982; Amann (red.), 1992; Kotliński, 1992, 1993]. W konkrecjach zidentyfikowano również fazy autigeniczne minerałów siarczkowych, takich jak: piryt, troilit, chalkopiryt, a także złota oraz gazów, np. helu. Składniki płonne występują w zasadzie w jądrze konkrecji. Stanowią je minerały ilaste i zeolity. Zwykle udział Si0₂, A1₂0₃ w konkrecjach dochodzi do 25%.

Swoista równowaga termodynamiczna, panująca w środowisku powstawania minerałów głównych, zależy od parametrów fizykochemicznych. Kształtują one cechy chemiczne i morfologiczne (typochemiczne) tworzących się minerałów. Minerały te mają zdolność do przyjmowania domieszek innych pierwiastków, które stanowią składniki zamaskowane, domieszane wskutek pokrewieństwa krystalograficznego (diadochi). Główne minerały Mn i Fe w konkrecjach stanowią formy

1

   Wg Valsangkar_f 1995.

2

   Wg Piper. Blueford. 1982.

3

   Wg Amann (red.). 1992.

4

   Wg Oszacka-Korc/.yńska, (w:) Bolewiki, 1981