DSC06457 (2)

Konkrecjb polimetaliczne 169

tości: Sc, Cr, Ga [Kotlinski, 1993]. Należy przy tym podkreślić (nie dotyczy to pola Clarion-Clip-perton) odwrotną korelację pomiędzy stopniem koncentracji Ni + Cu a wskaźnikiem konkrecjonoś-ności (rys. 5.20). Analiza składu chemicznego konkrecji wykazała korelacje pomiędzy Mn-Ni--Cu-Zn- oraz Fe-Co-Pb. Zasadniczo wymienione asocjacje geochemiczne pierwiastków w konkrec-jach mają charakter uniwersalny i tworzą swoiste typy geochemiczne [Pearson, 1975; Andriejew, 1992; Gromoll, 1996 - tab. 5.20]. Skład chemiczny oceanicznych konkrecji polimetalicznych przedstawiony został w licznych publikacjach [Mero, 1965; Cronan, Tooms, 1969; Friedrich i in., 1988; Biezrukow i in., 1976; Calvert i in, 1977; Cronan, 1982; Halbach i in., 1979, 1981, 1982, 1988; Baturin, 1986; von Stackelberg, Marching, 1987; Skomiakowa, 1989; Amann (red.), 1992; Usui i in., 1987,1993; Andriejew, 1992; Gromoll, 1996; Kotlinski, 1995,1996; Kotlinski i in., 1997].

Jedną z cech wyróżniających konkrecje oceaniczne jest wyższa zawartość Mn niż Fe w stosunku do średnich zawartości tych metali w skorupie ziemskiej. Rozdzielenie tych składników w wodzie morskiej jest funkcją stopnia natlenienia wód oraz pH i Eh. Procesy te stymuluje obecność kompleksów organicznych, zmieniających pole stabilności Fe i Mn. Żelazo odznacza się selektywnym osadzaniem blisko źródeł, podczas gdy mangan dłużej pozostaje w roztworze i wytrąca się później [Cronan, 1980]. Niezależnie od źródła składników w konkrecjach istnieją określone mechanizmy transportu amorficznych cząstek koloidalnych do miejsca reakcji, tj. do miejsca formowania konkrecji. Najbardziej powszechnym mechanizmem przenoszenia powstających amorficznych wodorotlenków Mn i Fe oraz współwys-tępujących z nimi składników są procesy oceanicznej cyrkulacji i mieszania się wód. Cząstki koloidalne tak długo pozostają w zawieszeniu, dopóki nie utworzą kompleksów koloidalnych i nie nastąpi ich koagulacja. Obecność w osadzie Ca-C0₃ pochodzenia biogenicznego, który ulega powolnej hydrolizie, sprawia, że jony Ca⁺² utrzymują odczyn pH powyżej punktu izoelektrycz-nego dla amorficznego Fe(OH)₃ i Mn(OH)₂ na odpowiednich poziomach niezbędnych do ich wytrącenia.

Tab. 5.18. Korelacje pierwiastków w konkrecjach pola Centralnopacyficznego

Mn		Cu	Ni	Zn	Fe	Co	Pb	Si	Al
Cu	0,92	1
Ni	0,86	0,91	1
Zn	0,92	0,93	0,86	a-Miń
Fe	-0,81	-0,93	-0,95	-0,88	1
Co	-0,64	-0,77	-0,82	-0,78	0,91	1
Pb	-0,68	-0,84	-0,81	-0,78	0,89	0,85	¹
Si	-0,75	-0,54	-0,42	-0,56	0,28	0,06	0,19	■ 1 \|
Al	-0,71	-0,49	-0,37	-0,53	0,24	0,03	0,14	0,96	1
LOI	-0,30	-0,42	-0,47	-0,40	0,52	0,55	0,48	-0,14	-0,12

Źródło: Usui i in., 1986.

Tab. 5.19. Korelacje pierwiastków w konkrecjach pola Centralnoindyjskiego

Mn			Fe	Cu	Ni	Co
Mn	0,21
Fe	0,39	-0,32
Cu	-0,10	0,62	-0,66
Ni	-0,09	0,69	-0,64	-0,88
Co	0,19	-0,17	0,49	-0,34	-0,33
Zn	0	0,31	-0,22	0,4	0,3	-0,08

Źródło; Yalsangkar, 1995.