DSC09395 (2)

xrxn WCtSSNY PROORAM *AUESKI«QO

p pokolenie lud i jego poeci--wędrowni p

Kuarie. bardowie. Zarówno falsyfikat Macphersonfl rrekcir.e odkrycie pieśni Os ja na, staroceltyckiego^b^l da — jak i fascynacja Europy tym odkryciem. J dokumentem dokonywanych za wszelką cenę p?q| docierania do źródeł mogących odnowić    lit era: ijJ

i sztukę. Są też świadectwem potrzeby znalezienia ::_:j wych form wrażliwości i poetyckiego odczuwania a K^l wiązał więc i Zaleski do postaci legendarnego śpiew J H znad Dniepru znanego ze Słowa o pułku Ig ord Ten ludowy wzorzec poety opiewającego dzieje przed] ków odpowiadał Zaleskiemu, usiłującemu zachowki w swych utworach klimat i stylistykę dum ukra: J skich Jako pisarz doby romantyzmu pragnął wyi I tac swój związek z rodzinnym regionem, z histo:. krainy |— uważał się więc za prawego spadkobrerJ cę i następcę Bojana. Wedle tego ludowego wzorca driał wypełniać program poezji narodowej.

Drugim symbolem, w którym wypowiada się pcJ etyckie „ja” wierszy Zaleskiego, jest symbol ptaka -J skowronka czy słowika, małego, wdzięcznego śpiewaj ks sławiącego urodę świata natury. W literaturze roJ mantycznej symbolika ptasia posiada niezwykle liczne przykłady. Jednak częściej występujące w niej symbole ptaków to orły, sokoły, sępy — ptaki potężna mocne, czasem groźne. Do takich wyborów skłaJ niał rewolucyjny i buntowniczy ton poezji roman-l tycznej oraz preferowany typ tyrtejsko-prometejsłd] bohatera literackiego. Ale łagodnej muzie Zaleskiego bardziej odpowiadał skromniejszy symbol. Wy bon skowronka jako symbolu poetyckiego , zaświadczali o przyjęciu postawy pokornej* parakletejskiej, w któ-| rej wyrzeczenie się buntu i poddanie się wyrokom] jtohiTn w ufności i prostocie serca stawało się służ-bil bożą na ziemi, przeciwstawioną prometeizmowi czy może będącą komplementarnym jego uzupełnieniem¹,

I ja śpiewam jak skowronek

U

Przyrodzenie wielbię w pieśni,

W przyrodzeniu wielkość Boga!

(Spięto poety, w. 3, 31—3*)

Znany wierszyk Mickiewicza Do B... Z, z 1841 r. w formie poetyckiego listu adresowany jest do Zaleskiego. Niezależnie od bezpośrednich powodów napisania tego wiersza-listu (początek fascynacji ideą To-wiańskiego) uwidacznia się w nim świadomość Mic-kiewicza-odbiorcy, zdającego sobie sprawę z konsekwencji wyboru postawy poetyckiej Zaleskiego:

Siowsczku mój! a leć, a piej!

Na pożegnanie piej

Wylanym łzom, spełnionym smm,

Skończonej piosnce twej!^u

Jest jeszcze symbol trzeci. Ufny i daleki od buntowniczej wielkości bohater Zaleskiego ma naiwność dziecięcą. Widoczne są tu związki z Schillerem i jego refleksją na temat poety, charakteru jego wrażliwości i sposobów podejścia do świata¹. Schiller traktuje

2*

1

Taką ocenę mitu Parakleta w literaturze romantycznej przedstawiła J. Kamionkowa (op. cit, rozdz. Rola poety w społeczeństwie i jego literacki wizerunek własny) wskazując, że rola tego mitu w kształtowaniu się romantycznego wzorca poety-bohatera była znacząca we wczesnej fazie romantyzmu polskiego.

¹³ A. Mickiewicz, Do B... Z. [w:] Dzieła, wyd. jubileuszowe, t I: Wiersze. Warszawa 1955, s. 422.

¹³ Por. F. Schiller, O poezji naiwnej i sentymentalnej, przeł. I. Krońska [w:] Listy o estetycznym wychowaniu człowieka i inne rozprawy, Warszawa 1972.