DSCF0073

nemu P*», a zarazem i głowicowemu statycznemu P_#ł, nie ma między nimi prawie żadnej różnicy. Natomiast duże różnice są w okresach czasów tuż po zamknięciu głowicy i jeszcze dość długo potem (proste odnoszące).

Istnieje obszerna literatura na pokrewne tematy, z której przytoczymy w skrócie kilka zdań. We francuskiej publikacji (5) przedstawiono analityczne oraz graficzne opracowanie w trzech wariantach:

a.    złoża rozciągającego się w nieskończoność,

b.    złoża ograniczonego pewnym promieniem zasięgu,

c.    złoża ograniczonego pewnym promieniem zasięgu, lecz zasilanego na konturze.

W publikacji uwzględniono efekt naskórkowości (skin effect) w złożach homogenicznych, heterogenicznych i wreszcie izotropowych oraz anizotropowych. Oto przykład układu jednej z licznych relacji dla spadku ciśnień, przy pewnym wydatku ropy Q

|J i fcw • ^E • (- TiM    <¹⁰⁶>

gdzie

P„ — ciśnienie pierwotne złoża,

P — ciśnienie złoża po upływie czasu x. • i) — lepkość ropy,

Q — wydatek ropy w okresie t, h — miąższość złoża, k — przepuszczalność złoża,

E — log (K t/a²)+80907,

K — dyfuzyjność hydrauliczna.

Podobnych, jak też więcej skomplikowanych wzorów oraz wykresów ma powyższa publikacja bardzo wiele. Istnieje jednak obawa, że dla złóż rzeczywistych współczynniki heterogeniczności i anizotropowości złóż będą wielkościami niepewnymi, a więc i dane liczbowe z owych równań, jak też wykresy mogą odbiegać niekiedy znacznie od rzeczywistości. Stąd wniosek, że należy posiłkować się pomiarami, a w szczególności wykresami z pomiarów wzrostu ciśnień, zwanymi krzywymi odbudowy statycznego ciśnienia złożowego w odwiercie („courbes de remontee de pression" albo „pressure build-up curves”). Należy podkreślić, że wykresy na rys. 157 wykonywane w tych samych podziałkach oraz interwałach czasu stanowią najpewniejsze dane dotyczące parametru ciśnienia w ogóle, a ciśnienia złożowego w szczególności — i to zarówno w odniesieniu do ciśnień pierwotnych, jak i w każdym okresie eksploatacji.

Pomiar ciśnienia dennego i ciśnień w odwiercie. Spośród wielu konstrukcji przyrządów do pomiaru ciśnień wgłębnych zasługuje na uwagę model „Gulf Research Dev. Corp.”, przedstawiony na rys. 158, o średnicy zewnętrznej 45 mm, a więc nadający się do zapuszczania nawet w rurach 2" na lince lub drucie stalowym o średnicy około 2 mm. Pętla linki 1 zaklinowana jest klinem 2 w głowicy 3 mającej gwint zewnętrzny na czopie 4, co umożliwia wydobycie przyrządu w przypadku urwania się linki. Otworem 5 dopływa ciecz złożowa do osłony 6, w której znajduje się podwójny mieszek 7 a, b z przedziałową ścianą 8. Przestrzenie po obu stronach przegrody 8 wypełnione są szczelnie cieczą pośredniczącą 9. W dolnej części kadłuba 10 utwierdzona jest sprężyna 11 za pomocą kotwicy 12, połączona w górnym końcu z trzonem 14, na którym osadzonych jest dziesięć mieszków 16, wykonanych z rurek bęirylowo-miedzianych Przestrzeń między tymi mieszkami a osłoną wypełniona jest cieczą nie

187