DSCF6826

110

Kai ces został wprowadzony do kompleksonometrii specjalnie do oznaczania wapnia obok magnezu. Miareczkowanie prowadzi się przy pH = 12-14. W czasie miareczkowania przejście barwy od czerwonej do czysto niebieskiej jest bardzo wyraźne.

Podczas miareczkowania jonów o wysokim potencjale utleniającym np. Fe(III) lub Cu(II) znajdują zastosowanie wskaźniki redoks. Przed punktem równoważnikowym wskaźnik ma kolor charakterystyczny dla swej postaci utlenionej. Po skompleksowaniu wszystkich jonów metalu potencjał układu redoks zostaje obniżony, na skutek czego wskaźnik przechodzi w bezbarwną postać zredukowaną. W kompleksometrii najczęściej jako wskaźniki redoks stosuje się błękit wariaminowy i 3,3’-dimetylonaftydynę.

4.1. Przygotowanie roztworu EDTA o stężeniu 0,02 mol/1

Duża czułość wskaźników kompleksometrycznych umożliwia miareczkowanie rozcieńczonymi roztworami EDTA, nawet o stężeniu 0,001mol/l. Jeżeli korzystamy z odczynnika cz.d.a., to roztwory o danym stężeniu można przygotować bezpośrednio z odważki soli. W naszym laboratorium stosuje się roztwory o stężeniu 0,02 mol/1.

W celu przygotowania 1 litra roztworu o takim stężeniu należy rozpuścić w wodzie 7,4420 g NaJH^Y • 2H₂0 i rozcieńczyć wodą destylowaną w kolbie miarowej do kreski. Jak już wspomniano, wygodniej jest używać soli dwuwodnej, gdyż bezwodna jest higroskopijna. Jeżeli nie znamy stężenia roztworu EDTA, można nastawić go na czysty węglan wapnia, siarczan magnezu, tlenek cynku lub metaliczną miedź. W pierwszym przypadku należy przygotować odważkę CaC0₃, rozpuścić ją w jak najmniejszej ilości kwasu solnego o stężeniu 2 mol/1 i przeprowadzić miareczkowanie dokładnie tak jak przy oznaczaniu wapnia. W drugim przypadku przygotowuje się roztwór siarczanu magnezu o takiej samej molowości jak roztwór EDTA i miareczkuje tak jak podano w przepisie oznaczania magnezu. Siedmiowodny MgS0₄ często traci wodę i wtedy jego skład nie odpowiada podanemu wzorowi. W związku z tym należy przechowywać go w eksykatorze nad mieszaniną 5 części MgS0₄ ■ 7I1₂0 i 1 części wody. Jeżeli do nastawiania stosujemy tlenek cynku, wyprażamy go na palniku, następnie przygotowujemy odważkę i rozpuszczamy ją w małej ilości kwasu solnego. W przypadku nastawiania miana EDTA na metaliczną miedź przepłukujemy wiórki elektrolitycznej miedzi ok. 1-molowym roztworsjn HG w celu usunięcia z jej powierzchni tlenków i węglanów, a następnie wodą, alkoholem i eterem. Z tak przygotowanych suchych wiórków sporządza się na ważkę, rozpuszcza w malej ilości kwasu azotowego (1 : 1) i dalej postępuje się tak jak przy oznaczaniu miedzi.

Roztwory EDT A są w zasadzie trwałe. Przechowywane jednak przez długi czas w szklanych butelkach mogą zmienić miano wskutek wymywania się ze szklą wapnia i magnezu. Jest to szczególnie ważne w przypadku stosowania bardziej rozcieńczonych roztworów. Roztwory należy wtedy przechowywać « naczyniach polietylenowych lub szklanych parafinowanych. Do przygotowywania roztworów powinno używać się wody podwójnie destylowanej.

Przygotowanie wskaźników

Czerń eriochromowa T. Wskaźnik przygotowuje się w formie stałej przez roztarcie 1 części wagowęj czerni z 100 częściami wagowymi chlorku sodu cz.d.a. Mureksyd przygotowuje się w sposób analogiczny jak podano wcześniej.

Przygotowanie buforu amonowego o pH = 10

Rozpuścić 54 g chlorku amonu w 200 ml wody, dodać 350 ml 25% roztworu amoniaku i rozcieńczyć wodą do objętości 1 litra.

4.2. Oznaczanie miedzi

Miedź można oznaczyć kompleksonometrycznie kilkoma metodami. Najprostszą jest bezpośrednie miareczkowanie wobec mureksydu jako wskaźnika.

Reakcja przebiega zgodnie z równaniem:

Cu²⁺ + H₂Y²“ CuY^J~+ 2H⁺

Oznaczeniu przeszkadzają jony niklu, kobaltu, cynku kadmu i manganu. Nie przeszkadzają jony metali ziem alkalicznych i glinu.

Wykonanie oznaczenia

Roztwór zadania kontrolnego rozcieńczyć wodą destylowaną w kolbie miarowej do obj. 100 ml i dobrze wymieszać. Do kolby stożkowej odpipetować 25 ml otrzymanego roztworu, dodać 75 ml wody destylowanej, a następnie dodawać kroplami 3-molowy roztwór amoniaku aż do rozpuszczenia się powstałego początkowo osadu wodorotlenku miedzi. Stężenie amoniaku w roztworze nie powinno być jednak większe niż 0,05-0,1 mol/1. Następnie dodać odrobinę stałej mieszaniny mureksydu z NaCl (roztwór powinien zabarwić się na kolor brudno-żółty) i miareczkować 0,02-molowym roztworem EDTA do pojawienia się fioletowego zabarwienia roztworu. Miareczkowanie powtórzyć trzykrotnie.

Zawartość miedzi w zadaniu kontrolnym (m_Cu) obliczyć ze wzoru:

mc = v ■ c • 63,53 • w (g)