DSCN1725

74 Jaźń subiektywna

Literatura:

CoOley C.H., 1902. Humań Naturę and the SodaI Order. Charles Scribncr’s Sons. New York.

James W., 1890, Principles of Psychology. Henry Holt, New York.

Mead G.H.. 1975. Umysł, osobowość i społeczeństwo, PWN, Warszawa.

Mucha J., 1992. Coołey, Wiedza Powszechna, Warszawa.

Pacholski M.. 1990, Typy osobowości społecznej a postawy i wartości, AE w Krakowie, Kraków.

Znaniecki F.. 1934, Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości, Lwów—Warszawa.

Jaźń subiektywna, względnie trwałe i spójne wyobrażenia człowieka o sobie ukształtowane zarówno pod wpływem oddziaływań innych ludzi, jak i w wyniku własnych dążności osobotwórczych. Autonomizacja jaźni subiektywnej dokonuje się w dłuższym czasie, w pierwszych okresach życia, poprzez szereg przemyśleń i przewartościowań, kiedy osobnik zaczyna już

trwale wierzyć, że jest „naprawdę” taki j., to sobie wyobraża, kiedy akceptuje ten W i, w sytuacjach wymagających dokonaj wyboru - podjęcia decyzji, stara się dzia{J konsekwentnie „w zgodzie ze sobą samym" Posiada on wówczas zdolność przeciwg^ wienia się naciskom otoczenia, a tak2e możliwość wpływu na to otoczenie. Należ jednak zauważyć, że owa możliwość zamj. nifestuje się tylko wtedy, kiedy autentyczne poczucie samego siebie (jaźń subiektywna) ma odpowiednią moc w porównaniu z wyobrażeniami o osądach i oczekiwaniach innych na temat swej osoby — czyli w relacji do jaźni odzwierciedlonej. (M.P.)

Zob. jaźń odzwierciedlona, rola społeczna, uspołecznienie osobowości.

Literatura:

Szczepański J., 1970. Elementarne pojęcia socjologii, PWN. Warszawa.

Szczepański J., 1988, O indywidualności. IWZZ, Warszawa.

Kalka (clichć), 1. W językoznawstwie termin oznaczający wyraz utworzony na podobnej zasadzie jak ten sam termin w języku obcym, np. czaso-pismo (niem. Zeit--schrift). Struktura wyrazu wzięta z innego języka zostaje wypełniona elementami rodzimymi. Wiele terminów socjologicznych uznać należy za kalki, np. styl życia (ang. life-style)^ podkultura (ang. subculture), więź społeczna (ang. social band), klasa próżniacza (ang. laisure class). Kalki (repliki) są zapożyczeniami struktury wyrazu, oprócz tego wyróżnia się zapożyczenia właściwe, tj. wyrazy w całości przejęte z języka obcego. Zapożyczenia w nauce są zjawi-skiem normalnym, ponadto ułatwiają komunikowanie w obrębie danej dyscyplin) między przedstawicielami różnych nacji.

2. W socjologii pojęcie to posiada szersze znaczenie, odnosi się bowiem do pewnych sposobów (schematów) myślenia lub upraszczającego opisu rzeczywistości. Niektóre wzory myślenia, opisu lub działania wypracowane w jednej dziedzinie przenoszone są — często w sposób nieuprawniony — do innych dziedzin. Najczęstszą kalką tego typu jest kierowanie się w bieżącej działalności politycznej podziałami bądź kategoriami zaczerpniętymi z historii. Niekiedy następuje odwołanie się do stereo-