DSCN2092 (2)

liści o budowie izolateralnej, tj. jednakowej po stronie górnej i dolnej (p. str. 206). W środowisku suchym są one mniej narażone na utratę wody w wyniku transpiracji niż de'ikatniej zbudowane liście właściwe.

Gałęziaki i liście stanowią przykład organów analogicznych: podobne są do siebie pod względem budowy i funkcji, choć różnią się zasadniczo pod względem pochodzenia. Natomiast gałęziaki i typowe łodygi są organami o podobnym pochodzeniu, choć różnią się budowa i funkcjami; stanowią więc przykład organów homologicznych.

Liściaki. U niektórych roślin środowisk suchych uwstecznienie liścia obejmuje tylko blaszkę liściową, a funkcje asymimcyjne spełnia ogonek, który przy tym często ulega spłaszczeniu i upodabnia się do blaszki. Takie przekształcone blaszkopodobne ogonki liściowe nazywają się liściakami. względu na sztywniejszą budowę liściaki są lepiej przystosowane do warunków panujących w siedliskach suchych niż typowe liście. Liściaki występują u niektórych gatunków akacji (Acacia), przy czym w rozwoju osobniczym rośliny wyraźnie widoczna są przejścia od liści typowych do liściaków. Młodociane liście właściwe są jeszcze normalnymi liśćmi o pierzastozłożonej blaszce. Liście późniejsze wykazują stopniowo, coraz silniejszą redukcję blaszki liściowej i coraz silniejszy rozwój i spłaszczanie się ogonka (rys. 4.110).

liściak

Rys. 4.110. Liściaki i ich rozwój u akacji (Acacia) (wg Velenovsky’ego, z Szymkiewicza)

Rys. 4.111. Ciernie. A — liściowy, B — przylislkowe, C — pędowy

Ciernie. Są to utwory sztywne, szydlaśte, zaostrzone i silnie zdrewniałe. Mogą być proste lub rozgałęzione. W odróżnieniu od kolców ciernie występują tylko w węzłach liściowych (z wyjątkiem rzadko spotykanych cierni pochodzenia korzeniowego) i zawierają wiązki przewodzące łączące się z łodygowymi. Ciernie mogą powstać z przekształcenia liści (np. u kaktusów) lub w wyniku przekształcenia pędów bocznych. Ciernie liściowe wyrastają z węzłów liściowych, a w ich pachwinach mogą wyrastać z pąków bocznych pędy boczne (rys. 4.111 A). W ciernie mogą się także

L

219