DSCN2137 (2)

9

9

wego kwiatu powstają drobne pestkowce, które zrastają się mięsistymi U eiami owocni i osadzone są na jednej wspólnej osi. powstałej z dna kwiatowego; owoc w i e I o o r z e s z k o w y truskawki: liczne zalążnie kwiatu przekształcają się w drobne orzeszki, osadzone pojedynczo na silnie rozwiniętym, mięsistym i soczystym, wypukłym dnie kwiatowym: rozrośnięte dno kwiatowe stanowi najcenniejszą dla człowieka część owocu truskawki, określaną niekiedy jako owoc pozorny.

O w o cost a n y powstają z przekształcenia całych kwiatostanów. W ich wy. tworzeniu, oprócz zalążni wielu kwiatów, biorą udział także dna kwiatowe, okwiaty, liście przy kwiatowe i oś kwiatostanu. Najbardziej znane przykłady owocostanów to: j a g o d o s t a n a n a n a s a. złożony z mięsistej osi i jagód poprzctykanych mięsistymi przysadkami (rys. 5.63);

owocosian pestkowcowy figi, złożony z mięsistej, zgrubiałej osi kwiatostanu i uwięzionych w jej wgłębieniu licznych, drobnych pestkowców; owocosian orzeszkowy morwy złożony z licznych orzeszków, rozwijających się z poszczególnych kwiatów kwiatostanu i połączonych przez mięsiste człony okwiatów.

Budowa ziarniaka

Ziarniak, jak zostało już powiedziane, jest owocem suchym, niepękającym, w którym nastąpiło całkowite zrośnięcie owocni z łupiną nasienną. Zarodek w nasieniu jest mały, umieszczony z boku i wykształcony nietypowo. Jedyny Jiścień zarodka

(ziarniaki występują u traw należących do jednoliściennych) umieszczony jest bocznie i przekształcony w tarczkę ściśle przylegającą do bielma (rys. 5.64 i 5.65). Tarczka pełni rolę organu pośredniczącego między zarodkiem a bielmem: podczas kiełkowania wydziela regulatory (jak np. gibereliny) będące sygnałem dla uruchomienia (hydrolizy) materiałów zapasowych bielma, z którego zarodek pobiera pożywienie. Ponad nasadą tarczki znajduje się stożek wzrostu pędu i zawiązki liści tworzące pąk. Zewnętrzny (pierwszy) liść wykształcony jest jako pochewka liściowa — k o I e o p-t y 1 — okrywający pozostałe rozwijające się młode liście. Zawiązek korzenia, znajdujący się na drugim biegunie zarodka, okryty jest pochewką — koleoryzą. W czasie kiełkowania obie pochewki, a zwłaszcza koleoptyl, rosną przez pewien czas wraz z zarodkiem. Szczególnie charakterystycznym utworem podczas kiełkowania jest szydlasty koleoptyl, który osiąga długość kilku centymetrów i dopiero wtedy zostaje rozerwany przez rozwijające się młode liście.

Badając przekrój poprzeczny ziarniaka w jego płaszczyźnie środkowej natrafiamy od zewnątrz na owocnię, następnie na zrośniętą z owocnią łupinę nasienną i wreszcie na bielmo, zróżnicowane na zewnętrzną warstwę aleuronową. zawierającą

309

308