Jacek SOBCZAK
„Dopóki wiara kwitła, szanowano prawa.
Była wolność z porządkiem i z dostatkiem sława!
W innych krajach, jak słyszę, trzyma urząd drabów, Policyjantów różnych, żandarmów, konstabów;
Ale jeśli miecz tylko bezpieczeństwa strzeże.
Żeby w tych krajach była wolność - nie uwierzę"
A. Mickiewicz, Pan Tadeusz, księga X!i „Kochajmy się", Lwów 1888, w. 114-119.
Koncepcja Wojskiego przywołana w powyższym cytacie jest naiwna i całkowicie utopijna. Zresztą, wbrew jego słowom, w Rzeczypospolitej szlacheckiej policja istniała, a nawet było kilka służb spełniających takowe funkcje - od straży miejskiej zaczynając, a na służbach wywiadowczych kończąc. W podtekście przytoczonej wypowiedzi kryje się jednak bardzo istotna myśl, a mianowicie pragnienie, aby obywatele szanowali prawo i służby stojące na jego straży. Osiągnięcie takiego celu nigdy nie było łatwe i praktycznie rzecz biorąc, jest niewykonalne, chociaż historia pokazuje, że są państwa - i to demokratyczne -w których udało się uzyskać stan zbliżony do idealnego, w których obywatele ufają policji, a Policja nie widzi w obywatelach potencjalnych przestępców, lecz osoby, których bezpieczeństwa winna strzec, których mienie powinna chronić. Taka sytuacja możliwa jest do osiągnięcia w państwach, których demokracja jest ugruntowana i ma wieloletnią tradycję. W państwach totalitarnych, zaufanie do policji wymuszone jest strachem, a podporządkowywanie się jej zaleceniom nie wynika z dobrowolnej akceptacji jej działań czy ze zrozumienia na czym polegają jej cele i jaki jest sens podejmowanych działań. Warto także pamiętać, że zdobyte zaufanie społeczeństwa nie jest dane formacjom policyjnym raz na zawsze. Winne one mieć świadomość konieczności stałego upewniania obywateli o tym, że działają w ich interesie, dla ich dobra, a nie tylko dla pożytku rządzących. W szczególności w społeczeństwie demokratycznym koniecznością jest zaakcentowanie tego, że policja nie służy jednej formacji politycznej, koalicji rządzącej, partii politycznej, lecz że jest formacją powołaną dla ochrony mieszkańców państwa i dla ich dobra, świadomość potrzeby takiego kształtowania wizerunku policji musi towarzyszyć nie tylko osobom sprawującym funkcje kierownicze, lecz takie szeregowym funkcjonariuszom. Winni oni wiedzieć, że od ich postawy, zachowań i wypowiedzi zależy nie tylko to, jak będą postrzegani osobiście, lecz przede wszystkim to, jak kształtować się bę-