DSCN2742

430 Lilianna Bieszczad

śród innych¹. Trzeba też zwrócić uwagę na rozwijającą się karierę zmysłu dotyku we współczesnej sztuce i kulturze, widoczną szczególnie w poszukiwaniach z kręgów działań medialnych i multimedialnych, co podkreśla choćby Welsch². W aspekcie tego typu praktyk artystycznych pojawia się szereg zagadnień o naturze somaestetycznej, takich jak problem zmysłowego zanurzenia w świecie wirtualnym (imersji), przedłużania i mamienia zmysłów, badania nad zwiększeniem wrażliwości ludzkiej skóry i zmysłów, eksploracją granicy pomiędzy wnętrzem a zewnętrzem itp.

Jest jeszcze szereg innych zagadnień, o których możemy tylko wspomnieć, a które w ogóle świadczą o wadze problematyki ludzkiego ciała w kulturze współczesnej. Przytoczmy ujęcie w literaturze, gdzie ciało jest taktowane jako rodzaj tekstu, znaku domagającego się interpretacji³. Nie chcemy pominąć także wszystkich tych działań artystycznych, w których podejmowane są problemy wynikające z „cielesności" współczesnego człowieka, jak na przykład problem starości, ułomności, choroby, obsceniczności, wstrętu itp.⁴

Powyższe rozważania stanowią tylko niewielki przyczynek do badań somaestetycznych, świadcząc o tym, jak ważna staje się problematyka dotycząca ciała w czasach obecnych i w jakich kierunkach zmierza zainteresowanie jego eksploracją. Chyba nie ma wątpliwości co do tego, że znajdujemy estetyczny potencjał w ciele, ale czy może stać się ono kategorią stricte estetyczną? Być może stanie się tak na mocy relacji z kategorią aisthesis, a doświadczenie cielesnych doznań będzie równie mocno związane z pojęciem doświadczenia estetycznego, jak dzieje się to w przypadku doznania zmysłowego. Odpowiedzi na to pytanie możemy szukać w kulturze ponowoczesnej, opisywanej jako ciałocentryczna, w której, jak pisze Zygmunt Bauman, dało jako organ konsumpcji jest ćwiczone i nastrojone na jak największą absorpcję do-

481

Perspektywy badań nad dałem w estetyce

znań i przyjemności, a jego zmysłowa chłonność jest poddawana nieustannym próbom⁵. Być może chłonność ludzkiego ciała będzie także ćwiczona w zakresie doświadczenia estetycznego, na trwałe wiążąc odbiór wartości estetycznych z odbiorem poprzez ciało.

1

   W. Tatarkiewicz, Pisma zebrane, t. U, Droga przez estetykę, 1972, s. 19.

2

   W. Welsch, Estetyka poza estetyką, op. cit., s. 127.

3

   Zob.: A. Adamiecka-Sitek, Teatr i tekst, Kraków 2005; Codzienne, przedmiotowe, cielesne. Języki nowej wrażliwości literaturze polskiej XX wieku, red. H. Gosk, Izabelin 2002; Corporeal Inscriptions: Representations of the Body In Cultural and Literary Texts and Practices, red. E. Lorek-Jezińska, K. Więckowska, Toruń 2005; Między słowem a ciałem, red. L. Wiśniewska, Bydgoszcz 2001.

4

   Trzeba by przywołać wiele interesujących prac na ten temat, jak choćby publikacje I. Kowalczyk, M. Bakke. Zob. I. Kowalczyk, Niebezpieczne związki sztuki z ciałem, Poznań 2002; tejże: Ciało i władza - sztuka krytyczna łat 90., Warszawa 2002; M. Bakke, Ciało otwarte. Filozoficzne reinterpretacje kulturowych wizji cielesności, Poznań 2000; L. Nead, Akt kobiecy. Sztuka, obscena i seksualność, przeł. E. Franus, Poznań 1998.

5

Z. Bauman, Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności, Toruń 1995, s. 90 i n.