DSCN6075 (Kopiowanie)

K\mluc/a

U

między cytoplazmami sąsiednich komórek. Dzięki temu powstawały plcchy nie będące luźnym zbiorem komórek. lecz stanowiące jeden organizm. W dalszym etapie różne komórki poczynały pełnić różne funkcje i W związku z tym następowało ich morfologiczne zróżnicowanie. W pewnych przypadkach (np. u toczkowców) możemy śledzić kolejne szczeble tworzenia coraz bardziej złożonych form: od organizmu jednokomórkowego (np. zawłolnia), do wielokomórkowego o złożonej budowie i funkcjonalnym zróżnicowaniu komórek (np. toczek). Piechy współczesnych krasnorostów, brunatnie i niektórych zielenie osiągają znaczne rozmiary i stosunkowo duży stopień komplikacji.

Jednym z ważniejszych źródeł zmienności jest rozmnażanie płciowe. Najbardziej pierwotny sposób polegał na łączeniu się jednakowych gamet - tzw, jzojjamia. Z czasem jedna z komórek stała się większa tanizopamia) i zawierała znaczne ilości substancji zapasowych, co umożliwiało zygocie większe prawdopodobieństwo rozwoju. Zjawisko takie było |J korzystne, z czasem więc większa gameta (żeńska) przybrała bardzo duże rozmiary i utraciła zdolność ruchu stając się jajem (oogamia). Również dzisiaj spotykamy wśród plechowców te trzy szczeble procesu płciowego (np. u różnych gatunków zawłotni). Jedną z konsekwencji rozmnażania płciowego była przemiana pokoleń, polegająca na „przeplataniu się" pokoleń organizmów rozmnażających się płciowo (pokolenie płciowe, gametofit) i bezpłciowo (pokolenie bezpłciowe, sporofit).

Dla opanowania zupełnie nowego środowiska - lądu - pierwotne rośliny musiały wytworzyć system zabezpieczający przed wysychaniem (tkankę okrywającą z kutikulą), system przewietrzania (aparaty szparkowe) oraz system pobierania wody (tkankę przewodzącą) - co nie było konieczne w oceanach. Prawdopodobnie miejscem, od którego rozpoczęło się zdobywanie nowych terenów, była przybrzeżna strefa przypływów i odpływów morza, gdzie i dzisiaj rośliny morskie narażone są na wielogodzinne wynurzenie z wody. Przypuszczalnie na ląd pierwsze „wyszły" plechowce zbliżone do zielenic (zielenice?) i przypominające wyglądem osiadłe glony.

Pierwsze rośliny lądowe pojawiły się w sylurze (początek ery paleofitycznej). Były to psvlofit> (ryc. 2-15), a więc zaliczane do paprotników i będące roślinami naczyniowymi (Tracheophyla). Wytwarzały tylko jeden rodzaj zarodników przenoszonych przez wiatr i rozwijających się w małe gametofity, które z kolei wytwarzały zarówno plemnie, jak i rodnie. U żyjących do dziś gatunków zapłodnienie następuje dzięki ruchliwości plemnika, który może pływać tylko w wodzie. Bezlistne pędy psylofitów okryte są skórką zawierającą aparaty szparkowe i posiadają wiązkę przewodzącą. W dewonie paprotniki opanowały lądy, wytwarzając szereg elementów niezbędnych do życia w nowych warunkach, jak np. liście i korzenie.

Z paprotników różnozarodnikowych w dewonie powstały rośliny nasienne, bardziej przystosowane do życia lądowego. Oprócz lepiej rozwiniętych tkanek mechanicznych i przewodzących, uniezależniły proces rozrodu płciowego od środowiska wodnego. Bardzo doniosłym osiągnięciem było uformowanie specjalnego narządu ptzełrwalncgo nasienia, które zawartą w nim młodą roślinę zabezpieczało przed szkodliwymi wpływami otoczenia, zapewniało (dzięki /magazynów uniu) niezbędne dla jej rozwoju substancje odżywcze, a także umożliwiało transport na duże odległości. Rośliny

Iglaste

oktylozalążkowo

? _____sagowce

miłorzębowe

paprocie nasienne

paprocie ]_

współczesne

(Ploropshla)

psylofily-—

rośliny naczyniowe

widłaków,ile ■skrzypy

■ mszaki

zielenice brunatnice

eugleniny--

zwierzęta -ąą wiciowce zielone

I ____■ krasnorosty

Ryc. 2-36. Ewolucja roślin (JDj.