DSCN6055 (Kopiowanie)

44 Biologia - repetytorium dla kandydatów na aluulrmle mrdmrte

W okresach przejściowych między erami (rwały intensywne ruchy górotwórcze zwane otBECnczami. Ich przyczyną jest przesuwanie się tzw. płyt tektonicznych, ukształtowanych z sialu, po bardziej płynnej simie. Szczytowe partie owych płyt stanowią kontynenty bądź wyspy. Płyty pękają, zderzają się. łączą, zachodzą na siebie - a tym samym kontynenty zmieniają swe położenie i ukształtowanie, lądy powstają w miejscu mórz i odwrotnie, a zjawiskiem towarzyszącym są trzęsienia ziemi i aktywność wulkanów. Ruchy orogenicznc często były prawdziwymi katastrofami dla istniejących istot żywych: orogeneza kończąca erę palcozoiczną prawdopodobnie spowodowała zniszczenie 97% wszystkich istot żywych istniejących w owym czasie (podobnie orogeneza u końca ery mczozoiczncj). Ruchy górotwórcze na przełomie ery archaicznej i protcrozoicznej najprawdopodobniej spowodowały olbrzymie zniszczenie szczątków kopalnych.

2.Z.2.2. Era protcrozoiczna

Era protcrozoiczna (gr. prolos - pierwszy, zoon - zwierzę) zwana jest także eozoiczna bądź algoncką i trwała ponad miliard lal, w ciągu których wielokrotnie zmieniał się klimat i powstawały potężne osady. Tworzyły się one poprzez nagromadzanie się kruszejącego materiału skalnego, wyparowywanie mórz (pokłady soli) bądź przekształcanie wielkich ilości obumarłych organizmów. Część lub większość istniejących w erze protcrozoicznej kontynentów uległa przynajmniej jednemu zlodowaceniu. Wystąpiły również okresy silnej działalności wulkanicznej. Ilość tlenu w atmosferze była mała i wzrastała bardzo powoli. Życie nie było zbyt różnorodne i ograniczało się do hydrosfery. Przeważały prymitywne glony, grzyby i pierwotniaki. Pozostały po nich - podobnie jak w erze archaicznej -osady o dużej zawartości węgla, jak np. minerałszungit (palny łupek węglisty). Poprzez wydzielanie węglanu wapnia wokół kolonii glonów powstawały stromatnliry w osadach pochodzących z końca ery znaleziono również organizmy o bardziej złożonej budowie: meduzy, korale, segmentowane robaki, szczątkiramicnionogów i stawonogów. A zatem w erze protcrozoicznej powstały zwierzęta tkankowe. Prawdopodobnie punktem wyjścia do ich powstania było łączenie się organizmów jednokomórkowych w kolonie (ryc. 2-8), a następnie powstawanie coraz większych organizmów wielokomórkowych (ryc. 2-9). W dużym, wielokomórkowym organizmie zachodziła konieczność specjalizacji poszczególnych komórek w wykonywaniu określonych funkcji. W ten sposób z tzw. listków zarodkowych powstawały tkanki i narządy, zaś pierwotne otganizmy dały początek wielu kierunkom ewolucyjnego zróżnicowania (ryc. 2-10).

Ery: archaiczną i proterozoiczną razem określa się często mianem prekamhru. podkreślając w ten sposób gwałtowne przyśpieszenie tempa ewolucji, jakie miało miejsce na początku ery paleozoiczncj czyli w okresie kambryjskim. Przy porównaniu historii ludzkości do historii zwierząt prekambr nazywany bywa„czasami prehistorycznymi” rozwoju życia na planecie. Na przełomie prckambiu i ery paleozoiczncj doszło ponownie do potężnych ruchów górotwórczych skorupy ziemskiej, jak sugeruje to wielka Juka paleontologiczna" - brak skamieniałości w minerałach pochodzących z przedziału czasowego pomiędzy utworami proterozoicznymi a najwcześniejszymi paleozoicznymi.

i

2.2.2 J. Era paleozoiczna

F.ra paleozoiczna (gr. palaios - stary; zoon - zwierzę) przy porównaniu z historią ludzkości określana jest jako „starożytne dzieje Ziemi”. Trwała ona co najmniej 370 milionów lat: w tak długim okresie na powierzchni planety zachodziły ogromne zmiany, którym towarzyszyły przeobrażenia świata organicznego. Pod koniec tej ery zwierzęta i rośliny skolonizowały już ląd. a wody zdominowane

zostały przez ryby.

ł:rę palcozoiczną dzielimy na sześć okresów: kambr. ordowik. svlur. dewon. karbon LpcnU' Kamlir, Skamieniałości z owego okresu najlepiej zostały poznane w brytyjskiej prowincji "^allJ; która za czasów rzymskich nazywała się Cambria stąd nazwa. Skały te są już bowiem łWB*¹