DSCN6353 (Kopiowanie)

44

Biologia ■ repetytorium dla kandydatów na akademie medyane

Wytwarzają one w spodniej części kapelusza tzw. hymenofor. w którym produkowane są podstawki. U niektórych gatunków (np. huby, borowiki, maślaki, kotlarze) hymenofory mają kształt drobnych rureczek. U innych (pieczarki, kurki, muchomory, gąski, serowiatki. olszówki, mleczaje) hymenofory mają postać ułożonych promieniście blaszek. Podstawki w tych wszystkich przypadkach kontaktują się bezpośrednio z otaczającym środowiskiem, więc też zarodniki po dojrzeniu łatwo się wysypują.

Wiele grzybów tej podklasy ma znaczenie w medycynie, ponieważ produkują trujące substancje i są przyczyną szeregu zatruć u ludzi. Mnehomór czerwony (Amanila muscaria) jest silnie trujący dla wielu gatunków zwierząt (co wykorzystywano już dawno dla przyrządzania trutek na muchy). Jednak zatrucia nim ludzi (dla których jest też śmiertelnie toksyczny) dotycząjedynie małych dzieci, osób umysłowo chorych lub samobójców - albowiem czerwone, biało kropkowane owocniki tego grzyba są tak charakterystyczne, że nic można ich pomylić z żadnym rosnącym w Polsce grzybem jadalnym. U nas najgroźniejsze, bo w 70% przypadków śmiertelne zatrucia wywołuje muchomór sromotnlkowy (Amanllaphalloides - ryc. 7-25). Zawiera on silnie trujące substancje -amanityne i faloldynę Jeden owocnik tego muchomora zawiera I -2 mg amanityny, zaś już 0,25 mg to dawka śmiertelna dla dorosłego człowieka. Zawartość faloidyny sięga 0,6 mg w jednym owocniku muchomora sromotnikowego (co też przekracza dawkę śmiertelną). Grzyb ten może zostać mylnie zebrany jako gołąbek zielona wy (Russula virescens), gąska żółta (Tricholomaflayoyirenś), któryś z gatunków pieczarek (Agaricus) lub jako czubajka kania (Lepiota procera).

Ryc. 7-25. A - owocniki muchomora sromotnikowego (Amonita phalloides) i mylonych z nim grzybów: B - gołąbek zielonawy (Russula virescens), C - gąska żółta (Tricholoma flavovirens), D - czubajka kania (Lepiota procera). Grube strzałki wskazują bardzo charakterystyczną cechę budowy muchomora: pochwę, otaczającą młode owocniki, u starych zaś otaczającą podstawę trzonu (JD).

Muchomór sromotnikowy ma kapelusz szarozielonkawy lub zielonożółty, bez łatek lub z pojedynczymi białymi łatkami; blaszki białe, miąższ biały o zapachu ziemniaków. Różnice między nim a grzybami, z którymi można go pomylić przedstawia ryc. 7-25. W przypadkach wątpliwości (a także wtedy, gdy grzyby już zostały zjedzone, lecz można pobrać do badań treść żołądkową) rozstrzyga badanie mikroskopowe zarodników (ryc. 7-26). Jest ono bardzo cenną pomocą dla lekarza ratującego zatrutego grzybami pacjenta (por. tabela 7-IX).

Drugim śmiertelnie trującym grzybem (zwłaszcza po spożyciu na surowo) jest muchomór wiosenny (Amonita vema), uważany przez niektórych mykologów za odmianę muchomora sromotnikowego. Jego owocniki są białe lub lekko zielonkawe i mogą być mylone z pieczarkami (ryc. 7-27). Jako pieczarka może być mylnie zebrany muchomór jadowity (Amonita yirosa), również powodujący śmiertelne zatrucia (ryc. 7-27).

Najważniejszą cechą odróżniającą muchomory od pieczarek jest to, iż dojrzały owocnik każdego muchomora wyrasta z bulwiastej nasady trzonu, która otoczona jest błoniastą nieregularnie porozrywaną pochwą (porównaj grube strzałki na ryc. 7-2S i 7-27). Pochwa ta otacza cale młode owocniki (ryc. 7-25A, 7-27B i C).