DSCN6323 (Kopiowanie)

14 Biologia ■ repetytorium dla kandydatów na akademie

Rodzina Togaviridae obejmuje szereg gatunków wirusów przenoszonych przez owady. NSIpj tu na przykład wirusy powodujące różne postacie kleszczowego zapalenia mózgu: groźnej. nieraz śmiertelnej choroby powstającej w następstwie wstrzyknięcia mikroorganizmu po ukąszeniu przez kleszcza. Źródłem wirusa są w tym przypadku dzikie ssaki leśne, takie jak myszy, jeże, krety itp. Pojedyncze przypadki tej choroby stwierdzono w północno-wschodnich i południowo-zachodnich regionach Polski; znacznie groźniejsze są jednak zachorowania na postać tzw. tajgowego zapalenia mózgu (na obszarach europejskiej części Rosji). Na tropikalnych terenach Afty ki i Ameryki występuje żółta febra - ciężka choroba wirusowa, przebiegająca z żółtaczką, gorączką, ostrą niewydolnością nerek i często kończąca się śmiercią w ciągu kilku dni. Wirus żółtej febry występuje w organizmach dzikich zwierząt, skąd na człowieka przenoszony jest przez komary i moskity. Dlatego też w zwalczaniu żółtej febry obok szczepień bardzo istotnym postępowaniem profilaktycznym jest zwalczanie komarów.

Innym wirusem z tej rodziny jest wirus różyczki, szerzący się na drodze oddechowej. Powoduje on różyczkę - chorobę o łagodnym przebiegu, charakteryzującą się wysypką i pozostawieniem trwałej odporności. Nawet jednak tak niegroźna choroba zakaźna, jak różyczka, może stanowić pewne zagrożenie dla kobiet w ciąży; wirusy przenikają przez łożysko, mogą uszkadzać organizm dziecka i prowadzić do jego śmierci lub do powstania wad wrodzonych.

Retrowirusy (Retroviridae) do niedawna stanowiły jedynie marginalny przedmiot zainteresowania wirusologii lekarskiej (czyli nauki o wirusach powodujących choroby człowieka). Wiedziano, że niektóre z nich są onkogenne dla zwierząt, to znaczy wywołują pewne rodzaje nowotworów. Od kilku lat zainteresowanie tą grupą organizmów gwałtownie wzrosło - od momentu, gdy okazało się, że jeden z nich - tzw. wirus HI V - wywołuje groźną, zupełnie nową chorobę u ludzi, oznaczoną skrótem AIDS (ang.: ącąuired immuno-defficiencysyndrome; po polsku: zespół nabytych braków odpornościowych). W chorobie tej wirus atakuje układ obronny człowieka - konkretnie pewną bardzo ważną grupę krwinek białych, zwanych limfocytami T-pomocniczymi (T-helpers). Zniszczenie tych komórek powoduje zanik odporności. Chory organizm nie potrafi pokonać żadnych wirusów, bakterii, grzybów, nie umie też bronić się przed chorobą nowotworową. Człowiek chory na AIDS jest - jak na razie - skazany na śmierć. Przez jakiś czas udaje się go utrzymać przy życiu, zwalczając za pomocą antybiotyków zakażenia bakteryjne i grzybicze, próbując niszczyć nowotwory: lecz organizm coraz bardziej słabnie i w końcu nawet zupełnie niegroźne dla zdrowego człowieka drobnoustroje mogą u chorego na AIDS spowodować śmierć.

Wirusy HIV (wywołujące AIDS) krążą we krwi chorego człowieka i przedostają się do organizmów innych ludzi albo poprzez stosunek płciowy (AIDS można zatem zaliczyć do chorób wenerycznych czyli przenoszonych na drodze płciowej) albo poprzez wstrzyknięcie zakażonej krwi; to ostatnie może mieć miejsce na przykład w następstwie używania niewydezynfekowanej igły do wstrzyknięć.

Wirusy HIV najprawdopodobniej były od dawna rozpowszechnione wśród małp w Afryce (u których notabene wywoływały zupełnie inną chorobę). Po przeniesieniu na ludzi (pod koniec lat siedemdziesiątych bieżącego stulecia) spowodowały do chwili obecnej prawdziwą epidemię AIDS: choroba szerzyła się początkowo głównie wśród homoseksualistów i narkomanów. Obecnie jednak atakuje również inne grupy ludności, a najszybciej szerzy się w społeczeństwach akceptujących dość liberalne normy obyczajowe. Na dzień I stycznia 1992 roku zarejestrowano na świecie ponad 9 milionów osób zarażonych wirusem HI V. Do grudnia 1999 roku zarejestrowano na świecie ponad 50 milionów osób zakażonych wirusem H1V, w tym około 10 procent to dzieci. Zakłada się (choć nie można wykonać odpowiednich badań, ze względu na brak środków finansowych), że w niektórych państwach afrykańskich około 80% ludności jest nosicielami wirusa wywołującego AIDS. W Polsce zakażonych jest około 6500 osób, zaś chorych na AIDS około 900.

tl°

»'

■