DSCN6331 (Kopiowanie)

22 Biologia - repetytorium dla kandydatów na akademie

Większość bakterii podzielić możemy na dwie grupy: na bakterie gramdodatnie i gramuienm (tabela 7-VI). Podział ten opiera się na metodzie barwienia, zaproponowanej w XIX wieku prze duńskiego Ickarza-baktcriologa Christiana Grama. Według tej metody preparat bakterii pobranych na szkiełko podstawowe i utrwalonych nad płomieniem palnika, barwiono fioletem goryczki lub fioletem krystalicznym. Bakterie wybarwiały się na fioletowo. Następnie preparat poddawano działaniu płynu Lugola (roztwór jodu w roztworze wodnym jodku potasowego), po czym spłukiwano alkoholem etylowym; okazywało się, że niektóre bakterie ulegały odbarwieniu (i trzeba było wówczas zabarwić je innym barwnikiem, na przykład na czerwono fuksyną), inne zaś nie ulegały odbarwieniu i zachowywały swój fioletowy kolor.

Bakterie, które barwią się metodą Grama na fioletowo, nazywamy graindodatnłmi. zaś te, które ulegają odbarwieniu, określamy mianem r>ramuiemnych. Gramdodatniość i gramujemność to cechy charakterystyczne dla różnych gatunków i mające wciąż wielkie znaczenie przy oznaczaniu (diagnostyce) bakterii oraz w leczeniu (np. przy stosowaniu antybiotyków). Cecha ta uzależniona jest od budowy ściany bakteryjnej.

Tabela 7-VI. Podział najważniejszych bakterii chorobotwórczych człowieka na podstawie barwienia według metody Grama

Gramdodatnie	Gramujcmnc
Gronkowce	Dwoinka zapalenia opon mózgowych (meningokok)
Paciorkowce	Dwoinka rzeżączki (gonokok)
Dwoinka zapalenia płuc	Pałeczka ropy błękitnej
(pneumokok)
Maczugowiec błonicy	Pałeczka brucelozy
Laseczka wąglika	Pałeczka tularemii
Laseczka tężca	Pałeczka krztuśca
Laseczka jadu kiełbasianego	Pałeczka nosacizny
Laseczka zgorzeli gazowej	Pałeczka dżumy
	Pałeczka wrzodu miękkiego
Prątek gruźlicy	Pałeczka grypy
Promieniowce	Krętek duru powrotnego
	Przecinkowiec cholery

U bakterii gramdodatnich (por. ryc. 7-7) ściana komórkowa jest dość gruba (15-20 ran) i zbudowana z wielu warstw mureiny, połączonych białkami, zawiera też inne wielocukrowce, tzw. kwasy tejchonowc.

Ściana komórkowa bakterii gramujemnych jest cienka (2-10 nm) i jednowarstwowa. Z zewnątrz okryta jest tzw. błona zewnętrzna (ryc. 7-7), zbudowaną z białek i lipopolisacharydów. Owe lipopolisacharydy warunkują swoistość antygenową bakterii gramujemnych, a także decydują

0    szeregu właściwości pasożytniczych i chorobotwórczych (np. o oporności na działanie penicyliny).

W bardzo zróżnicowanym święcie bakterii występują gatunki nie posiadające w ogóle ściany komórkowej (np. mykoplazmy) lub posiadające ją w postaci bardzo uproszczonej (bakterie słonolubnek U większości bakterii ściana komórkowa otoczona jest otoczka śluzowa, zbudowaną z wielocukrów o bardzo różnorodnym składzie. Otoczka śluzowa pełni dodatkową funkcję ochronną (np. dwoinka zapalenia płuc, dopóki “wyposażona” jest w otoczkę śluzową, nie ulega lagocyto/ic

1    może rozmnażać się w organizmie, wywołując objawy choroby; dwoinka pozbawiona otoczki jest niezjadliwa. ponieważ w krótkim czasie ulega zniszczeniu przez komórki żerne).