DSCN6131 (3)

ANfmZK.r WYRO AMR

1

(C#

p

prawna forma powinna jednak brzmieć comensia lub comanus) p waż epitetem tym obdarzano murarzy w całej Europie w nai maifcszyeh okrasach czasu, zatem sądzono, że jeert to wystarcza' dowód, iż sztuka murarska zrodziła się w Como, stąd zaś rozeszła ^ po całym kwiecie rozniesiona przez mistrzów-murarzy, komasków, ztó sronych w dodatku w jakiejś wielkiej organizacji zawodowej o charak terze wędrownego bractwa. Cała ta teoria została odrzucona prjL Knoopa i Jonesa⁸³ jako zupełnie fantastyczna, ale uprzednio prze? wiele dziesięcioleci była nie tylko uznawana, lecz doczekała się nawa obszernych omówień ³⁴.

Niewyjaśniona pozostaje jednak etymologia słowa comacinus. Skąd pochodzi ten wyraz? Czy odpowiada on francuskiemu maęo% angiel- i skiemu .mason, włoskiemu mado? A w takim razie, co oznacza przed-1 rostek co-? Może zestawienie co-macinus należy właśnie rozumieć jako murarzy zrzeszonych³⁵?

W każdym razie wszelkie twierdzenia o istnieniu organizacji murarzy w Italii longobardzkiej należy uznać — przy dzisiejszym stanie badań — za nieuzasadnione. Dopiero w okresie późniejszym w miastach włoskich spotykamy cechy rzemiosł budowlanych, jak np. we Florencji w XIII w. maestri di pietra e legname ³⁶. Nie miały one zresztą większe go znaczenia.

W Anglii wysuwano dwie hipotezy co do organizacji murarskich przed powstaniem cechów. Pierwsza z nich dotyczy tzw. lóż murarskich. Przypuszczano, że zanim rozwinęły się cechy i niezależnie od nich murarze (nie tylko w Anglii) byli zorganizowani w loże, nieokreślone bliżej tajemnicze organizacje. Pogląd, ten był lansowany przez historiografię masońską. Otóż termin ,,loża“ znany był w średniowieczu w odniesieniu do murarstwa. W XIII w. oznaczał on po prostu miejsce, gdzie pracowali kamieniarze (budynęk-szogę, gdzie przede wszystkim był skład narzędzi i gdzie obrabiano kamień, ewentualnie pracujący przy budowie robotnicy spożywali tam posiłki i* sypiali) ³⁷. W XIV i XV w. termin „'loża“ używany był dla oznaczenia grupy razem pracujących murarzy³⁸. Mamy więc tu dO' czynienia ze zwykłym przeniesieniem nazwy budynku, w którym pracowano', na grupę ludzi, którzy w nim pracowali. Nie ma tu mowy o żadnej formie organizacji zawodowej czy społecznej tych ludzi. Dopiero pod koniec XVI w. termin Jhża“ zaczął określać pewną grupę murarzy pracujących stale Wspólnie i związanych z określonym terytorium (miasto-, okręg). W tym sensie po raz pierwszy występuje „loża“ w Szkocji w Shaw Statutes z 1598 i 1599 r. W XVII w. tego rodzaju „loże“ były w Szkocji rozpowszechnione. Pełniły one pewne funkcje cechu, a mianowicie rejestrowały swych członków, regulowały czas nauki rzemiosła itp. i dlatego można je uznać za

³³    D. Knoop, G. P. Jones, The Genesis of Freemasonry, s. 60 m.

³⁴    G. Merzario, op. cit. Także G. T. Rivoira, op. cit. oraz W. R. Legata y, Medieval Art from the Peace of the Church to the Eve of the Remissance 312—1350, London 1949, s. 94.

⁸⁶ A. H. Thompson w dodatku do pracy G. T. R i vo i r y, op. cit., t Ł; s. 127. D. Knoop, G. P. J'ines, The Genesis of Freemasonry, s. 60 m.

³⁸ D. K n o o p, G. P. J o m e s, The Genesis of Freemasonry, s. 53.

³⁷ Tamie, s. 36. L. F. S a 1 z m a n, op. cit., s. 39 n.

³⁸    D. Knoop, G. P. Jon es, The Genesis of Freemasonry, s. 37.

O

te * 0* o &

■ nCi

,C°

gO i

poć

pr#

„Cc

toĄ

kol'

tio*

się

w i tut] z t] Ręl zna sta¹ mo: tuti kop dał]

Wei

jak

nie*

§ą w _c

glii

lj$

bo:

¹ c

ud

%

%

^edi_c