Drzewo życia2

Podobieństwo strukturalne człowieka i księżyca powinno jednak konsekwentnie pociągać za sobą nieśmiertelność człowieka. Dotychczas nie natknęliśmy się na takie wierzenia, ale w mitologii ludowej zachowały się — aczkolwiek nieliczne — ślady tej idei. Te szczątki wierzeń rzucają nowe światło na kwestię istnienia człowieka na świecie.

Gdy Adam był stworzony z ziemi, kobieta była stworzona z ciasta, lecz pies ją pożarł. Potem Bóg stworzył kobietę z róż, ale Adam, który wówczas był jeszcze okryty rogową skórą, nie życzył sobie mieć żony z róż i wolał ją mieć z kości, tak jak on sam. Bóg wtedy dał mu Ewę, a kobietę z róż wziął do nieba, by dać ją za matkę swemu synowi.

Gdy Adam został wypędzony z raju, Bóg odjął mu rogowe ciało, pozostawiając mały ślad jako paznokcie na rękach i nogach (podkr. JRT).²⁴

Wzmianek o posiadanej i utraconej rogowej skórze jest w wierzeniach ludowych sporo. Cóż mają one oznaczać? Skóra rogowa jest symbolem nieśmiertelności. Jak paznokcie, które ciągle odrastają. Skóra Adama, pierwszego człowieka, była dla ludności wiejskiej tym, czym jest skóra węża, który zrzucając starą powłokę staje się znów młody. Węże są nieśmiertelne, obdarzone zdolnością cyklicznej regeneracji, przeniknęły tajemnicę wiecznej młodości. Dlatego zapewne tak często stają się one w baśniach strażnikami źródła „żywej wody”, poszukiwanej przez ludzi pozbawionych ongiś możliwości wiecznego odradzania się.

Wierzenia o utraconej nieśmiertelności świadczą, że w dawnych, mitycznych czasach, człowiek był w pełni zintegrowany z kosmosem, podlegał temu samemu rytmowi co cały biokosmos, rytmowi ujawnianemu nies-

²⁴ M. Żmigrodzki: Ukraina. Cz. 1. Theogonia i kosmografia ludu Ukrainy. „Lud” 1896 t. 2, s. 325.

145

10 — Drzewo życia