DSCN6365 (Kopiowanie)

Oprócz zarodżca ruchliwego, malarię wywołują także inne gatunki Zarodzicc owalny (Plasmoamm  ovale) jest czynnikiem etiologicznym zimnicy nietypowej, choć przypominającej swoim obrazem klinicznym trzeciaczkę (ataki co trzy dni). Zarodziec nasmowy (Plasmodium malariae) powoduje

Malaria znana była od starożytności i zawsze stanowiła poważny problem. Czasem doprowadzała do wyginięcia całych narodów; niektórzy archeolodzy twierdzą, że upadek kultury mykeńskiej spowodowany był epidemią tej choroby. Jeszcze podczas II wojny światowej Amerykanie przegrali

jedną z najważniejszych bitew dlatego, iż zabrakło chininy i w dniu ataku Japończyków, 80%

amerykańskich żołnierzy leżało powalonych gorączką. Obecnie co roku na zimnicę zaćhorowuje około 200 milionów ludzi (a więc sześciokrotnie więcej niż liczy cała ludność Polski!); wśród nich mniej więcej połowa zapada na bardzo groźną malarię tropikalną. Zimnica stanowi zatem jeden z najważniejszych problemów współczesnej medycyny. Od 1949 roku walka z tą chorobą prowadzona jest pod auspicjami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Niestety, nie opracowano dotychczas skutecznej szczepionki przeciwko zimnicy. Dlatego też zapobieganie jej idzie w dwóch kierunkach: indywidualnie - poprzez podawanie przetworów chininy (alkaloid drzewa chinowego, stosowany jako lek przcciwmalaryczny) oraz przez odstraszanie komarów za pomocą środków chemicznych (repelentów) - i zbiorowo - poprzez niszczenie komarów (przerywanie cyklu rozwojowego pasożyta). Owady niszczy się metodami chemicznymi i biologicznymi. Metody chemiczne, choć bardziej efektywne, w gruncie rzeczy są bardzo zawodne. Po pierwsze, powodują naruszenie równowagi biologicznej w środowisku (np. wyginięcie również innych owadów, będących wrogami komarów). Po drugie - z roku na rok wzrasta oporność owadów na stosowane wobec nich środki chemiczne. Metody biologiczne, na razie istniejące na etapie prób laboratoryjnych, wydają się bardziej celowe. Stosuje się np. masową, automatyczną sterylizację samców komarów (hodowanych w tym celu na wielką skalę) za pomocą promieni X. Następnie takie bezpłodne osobniki wypuszcza się na terenach malarycznych, gdzie konkurują one o samice z osobnikami płodnymi. W następstwie samice znoszą niezapłodnione jaja, z których nie mogą rozwinąć się larwy. Od roku 1987 pracuje się nad uzyskaniem (metodami inżynierii genetycznej) trujących gatunków drobnych glonów; glony te są pożywieniem larw komarów. Rozwój takich glonów spowodowałby wyginięcie wyłącznie komarów, natomiast inne zwierzęta, które nie żywią się tymi gatunkami glonów, pozostałyby w środowisku niezagrożone Do pasożytniczych sporowców należy także toksoplazma (Toxoplasma gondii). Według danych Światowej Organizacji Zdrowia pierwotniakiem tym zarażone jest 30% ludności świata. Zarażenie toksoplazmą (ryc. 7-38) następuje od zwierząt (ssaków, ptaków), które też ulegają inwazji tym

pasożytem. Inwazja może mieć miejsce albo poprzez spożycie zarażonego mięsa, albo przez kontakt z chorym zwierzęciem (cysty toksoplazmy wydalane są z kałem). Żywicielem ostatecznym toksoplazmy są drapieżne kołowate (w komórkach jelita tych ssaków n» miejsce rozród płciowy sposobem anizogamu-_A todobnie jak u zaro B ców). Człowiek i inne ssaki (lub ptaki) są żywicielami pośrednim' Toksoplazma rozmnaża się bezpłciowo wewnąm komórek, tworząc pscudocysty (ryc. 7-3.8)-Wywołuje groźne, przewlekłe choroby rożn>d^| narządów: płuc, węzłów chłonnych, centralne;.'' układu nerwowego. Toksoplazmoza gaiki ocalaj

Hyc. 7-38. Toksoplazma (Toxoplu.\ma gondii):

A - paeudocyata w komórce żernej (makrofagu) żywiciel*. H - schemat budowy trofozoitu <JD).

2 pm