DSCN6368 (Kopiowanie)

⁷ fceg/gil świata istot żywych i ich klasyfikacja

7.43.1.5. Klasa: promienionóżki (Actinopoda)

Cechą charakterystyczną tych pierwotniaków są cienkie nibynóżki, wychodzące promieniście z kulistego ciała. Prócz pseudopodiów nitkowatych (filopodiów) i siateczkowatych (retikulopodiów) posiadają one zazwyczaj specyficzne nibynóżki zwane aksopodiami. Aksopodia mają oś z zagęszczonej cytoplazmy. więc sterczą jak kolce. Do promienionóżek zaliczamy słodkowodne słonecznice (Hęlioźoa), których ciało okryte jest galaretowatą substancją, zaś aksopodia są lepkie i służą do chwytania zdobyczy. Słonecznice pływają unoszone prądem wody lub toczą się po podłożu. Promienieć (Radiolaria) to organizmy morskie. Budują one piękne, misterne pancerzyki (szkielety zcwnęłtznc) złożone z krzemionki. Ze szkielecików promienie powstają na dnie muły radiolariowc, które pod wpływem wysokich ciśnień przekształcają się z czasem w skały krzemionkowe. Trzecia wreszcie grupa promienionóżek toAcantharia. Zamieszkują morza i charakteryzują się tym, iż ich pancerzyk posiada 10 lub 20 igieł, przesyconych krzemianami wapnia i glinu; wszystkie te igły wychodzą z ciała pod określonymi kątami.

7.43.1.6. Klasa: wiciowce (Flagellala)

Jest to najliczniejsza klasa pierwotniaków, obejmująca niemal połowę gatunków. W starszych systemach taksonomicznych dzielono ją na dwie grupy: wiciowce zwierzęce i wiciowce roślinne (do których zaliczano opatrzone wicią eugleniny, zielenice i tobołki). Ciało wiciowców ma kształt kulisty lub wydłużony i na przednim końcu zaopatrzone jest w jedną lub więcej wici fryc. 7-42,7-43,7-44). U niektórych pierwotniaków wić połączona jest częściowo z cytoplazmą. tworząc błonke falująca (tyc. 7-42,7-43). W jelitach płazów żyją opaliny (Opalina), których jednokomórkowe ciało zawiera liczne jądra, zaś powierzchnia komórki pokryta jest tak gęsto ułożonymi, krótkimi wiciami, iż opaliny przypominają swym wyglądem raczej orzęski, aniżeli wiciowce (do których jednak należą).

Wiciowce uważa się za główny pień drzewa ewolucyjnego, z którego rozwinęły się inne pierwotniaki, a także rośliny i zwierzęta.

Szereg gatunków wiciowców to pasożyty człowieka. Rzesistek pochwowy (Trichomonas mginalis), pokazany na ryc. 7-42A, wywołuje rzesistkowice: choroba ta objawia się najczęściej stanami zapalnymi narządów płciowych, zwłaszcza u kobiet. Według danych WHO rzęsistkiem zarażonych jest na świecie ok. 150 milionów łudzi. W Polsce pierwotniak ten występuje u 10-90% kobiet (w zależności od środowiska społecznego) i 20-30% mężczyzn, lecz często powoduje zakażenia bezobjawowe. W jelitach człowieka pasożytuje rzesistek jelitowy (Trichomonas hominis), wywołujący czasem stany zapalne jelit, zaś w jamie ustnej - rzesistek policzkowy (Trichomonas tema), wykrywany często u osób z owrzodzeniami błony śluzowej (ryc. 7-42B.C).

Ryc. 7-42. Pasożytnicze wiciowce.

A - rzesistek pochwowy (Trichomonas yaginalis), B - rzęsistek jelitowy (Trichomonas hominis),

C - rzęsistek policzkowy (Trichomonas letuu), D.E - lamblia jelitowa (Lamblia inleslinalis):

1 - wici wolne,

2 - błona falująca, 3 - jądro,

4 - aksonyl, 5 - wodniczki,

6. krążek czepny,

7 - cysta lamblii

(wg A. Kurnatowskiej, trochę zmienione) (JD).