DSCN6478 (Kopiowanie)

?. Prz*'8i<ld świata istot żywych I ich klasyfikacja 185

w XVIII wieku opuncję (pewien gatunek kaktusa), która rozmnożyła się następnie tak potężnie, że

przykład mało kto wie, iż w Australii postawiono pomnik... ćmie. Na kontynent ten sprowadzono

zagroziła uprawom rolnym. Sprowadzenie w 1925 roku południowoamerykańskiego motyla nocnego Cactoblastis cactorum, którego gąsienica żywi się kaktusami, uratowało Australię od całkowitego “akaklusicnia”, zaś motylowi wystawiono - chyba jedyny tego rodzaju - prawdziwy pomnik. Pamiętajmy też. że motyle są żywą ozdobą łąk i lasów; dlatego też najpiękniejsze i zarazem rzadkie gatunki, którym grozi wyginięcie, w licznych krajach są pod ochroną. Zmierzchnica trupia główka (;tchemntia airopos) zalatuje do nas z południowej Europy, a nawet z północnej Afryki, natomiast ze względu na zbyt chłodne zimy nic stanowi stałego składnika rodzimej fauny. Trupie główki w czasie przelotów żywią się sokiem wyciekającym z drzew oraz miodem; potrafią wchodzić do uli i - co ciekawe - nie są zabijane przez pszczoły. Zaniepokojona, trupia główka wydaje glos przypominający pisk myszy. Piękne wzory i barwy na swych skrzydłach motyle zawdzięczają układowi łusek o różnych kształtach (stąd inna nazwa rzędu: łuskoskrzydlc), w których odłożone są różnobarwne pigmenty. Do najlepiej poznanych barwników łusek motylich należą: melanina (o barwie brunatnej do czarnej) i plenna (żółta, biała lub pomarańczowa). Skrzydła pierwszej i drugiej pary podczas lotu motyla połączone są dwoma rodzajami aparatów spinających. U gatunków z podrzedu iar/e mkowców skrzydło pierwszej pary ma wyrostek, zwany jarzemkiem, we wcięcie którego wchodzi przedni brzeg drugiego skrzydła. U motyli z drugiego podrzędu (wedzidelkowców) przedni brzeg tylnego skrzydła zaopatrzony jest w wędzidelko, które zaczepia się o wyrostek na przednim skrzydle.

Muchówki czyli Dwuskrzydlc (Dipiera) mają tylną parę skrzydeł przekształconą w maczugowate ptzeżmianła. które są narządami zmysłu równowagi, ułatwiającymi korekcję toru lotu. Obok ważek muchówki są najlepszymi lotnikami. Do rzędu tego należy wiele gatunków owadów, mających duże znaczenie w medycynie, jako że mogą być źródłem chorób, albo same atakując człowieka, albo też przenosząc zarazki na produkty spożywcze. Do tej pierwszej grupy należą komary. Samce większości gatunków komarów odżywiają się sokami roślin, natomiast samice do złożenia jaj muszą pobrać z pokarmem szereg aminokwasów, których ich organizm nic wytwarza. Pod dostatkiem natomiast jest owych brakujących substancji w płynach tkankowych zwierząt - zatem samice komarów przystosowały się do ssania krwi. Wynajdują ofiary, kierując się trzema zmysłami: zmysł chemiczny reaguje na stężenie dwutlenku węgla, węchem wykrywają komary obecność kwasu mlekowego, natomiast narządy zmysłu termicznego wskazują im temperaturę ciała wyższą niż otoczenie. A zatem samice komarów ssą krew zwierząt stałocieplnych - ptaków i ssaków. Badania ostatnich lat wykazują, że komaty przekazują sobie wzajemnie informacje o ofiarach, wysyłając wiązki fal elektromagnetycznych o milimetrowej długości. Każdy gatunek wysyła swoiste sygnały, o określonym kodzie i zakresie częstotliwości. To odkrycie wzbudziło wielkie zainteresowanie radiowców, ponieważ znów się okazało, jak dalece przyroda wyprzedziła twory rąk ludzkich - tym razem w zakresie miniaturyzacji nadajników. Podczas ssania krwi (ryc. 7-118) komar wstrzykuje ślinę, która powoduje obrzęk tkanek

i świąd, ale może wywołać także odczyn aletgiczny lub zawierać zarazki groźnych chorób. Najpospoliciej występujące w Polsce gatunki komarów: komar brzęczący (Culex

(Tkeobuldia annulaia) przenoszą choroby 4

udziucrzęcc, zwłaszcza wirusy neurotropowc tokujące układ nerwowy) z ptaków na ludzi. Komar brzęczący występuje obecnie w dwóch

«faUBcb: odmiana dzika (C. pipimsptplens) _Ry(. ₇._||8 schematyczny przekrój pracz ciula ssącego

żyje w lasach i wsiach, natomiast odmiana komara (Jl)).