DSCN6386 (Kopiowanie)

82

#gi

RÓ*®

t^oczasuwię iiasslEjm a*jsofościi

i), w których

Najpowszechniej znane są widłaki (Lycopodium), posiadające płożącą się łodygę przymocowaną do gleby dychotomicznie (widlasto) rozgałęzionymi korzeniami i odchodzącymi od niej pionowymi rozgałęzieniami pędu, pokrytymi drobnymi, płaskimi liśćmi. Walec osiowy łodygi zbudowany jest z drewna, otoczonego warstwą łyka; miazga nie występuje. Na szczytach pędów znajdują się kłosy zarodnionośne czyli soorofilostany. zbudowane z przekształconych lii£J

Biologia ■ repetytorium dla kandydatów na akademie

U paprotników jednakozarodnikowych przedrośle jest zazwyczaj jednopienne, to znacjy wytwarza zarówno rodnie (archegonia), jak i plemnie (anteiydia) na tym samym osobniku (ryc, 7-57) Znamy jednak szereg gatunków o dwupiennych gametofitach.

U paprotników różnozarodnikowych gametofity uległy silnej redukcji: są tak małe, że rozwijaj się wewnątrz zarodników, zaś dopiero w okresie dojrzewania narządów płciowych ściana zarodnik pęka i gametofit kontaktuje się z otaczającym środowiskiem.

Zapłodnienie u paprotników może mieć miejsce jedynie w wodzie (na przykład po deszczu), która umożliwia zaopatrzonym w wici plemnikom dotarcie do komórki jajowej. Z zygoty rozwija się sporofit.

Podział taksonomiczny paprotników ilustruje tabela 7-XI.

7.4.5.3.I. Klasa: Psylofity (Psilophytopsida, Rliyniopsida)

Są to najprymitywniejsz rośliny lądowe (ryc. 2-16), które żyły w sylurze i dewonie. W skalach I z okresu sylurskiego (sprzed około 400 min lat) znaleziono najstarsze szczątki rośliny naczyniowej. której nadano nazwę rodzajową Cooksonia. Do dziś oznaczono około S0 gatunków kopalnych psylofitów. Ich sporofit (ryc. 2-16) zbudowany był z płożącej się poziomo łodygi (kłącza) i z wyrastających z niej zielonych rozgałęzień, na których szczytach znajdowały się zarodnie. Centralną część łodygi stanowił walec osiowy, zbudowany wyłącznie z drewna (konkretnie: martwych cewek służących do przewodzenia wody). Gametofrt - podobny do sporofrtu - był najprawdopodobnig dużo mniejszy.

7.4.5.3.2, Klasa: Widłakowe {Lycopsida)

Okres świetności widłakowych to era paleozoiczna (głównie dewon i karbon), gdy były one dominującymi roślinami, zarówno osiągającymi niewielkie rozmiary (np. prawidlakowce), jak i rozrastającymi się drzewiasto (sygilarię i lepidodendronowce - porównaj ryc. 2-17). Pokłady węgla kamiennego powstały głównie z tych roślin.

Współczesne widłakowe to niewielkie rośliny, usystematyzowane w około 1250 gatunkach; cechą charakterystyczną jest to, iż ich pędy rozgałęziają się widlasto (stąd nazwa polska: widłakowe)

H- 7-59). Sporofile

powstają zarodniki. Widłaki sa iednakozarodnikowe. Ich zarodniki kiełkują bardzo wolno (do 7 W) wytwarzając hetcrotroficzne gametofity, wymagające dla swego rozwoju symbiozy z grzybek Gametofity osiągają dojrzałość płciową po upływie kilku - kilkunastu lat.

Widłaki żyją w Polsce w mnie wilgotnych lasów i są coraz rzadsze - dlatego też objęto Jf ochroną. Przepis ochronny dopuszcza, aby osoby upoważnione mogły ścinać kłosy zarodnionos* (nic uszkadzając innych części rośliny), leszcze 70-100 łat temu zarodniki widłaków były ceW* materiałem farmaceutycznym - używano ich jako wypełniacza w zasypkach dermatologicznych^ jako proszku, zapobiegającego zlepianiu się pigułek. Jednakże obecne technologie produkcji l«\ me uwzględniają zastosowania zarodników (medykamenty wyrabiane z ich użyciem byłyby W tyaięcy razy droższe i zapewne gorsze) jakości), żalem widłaki nic mają dziś zastosowaniu mcdyi/"*

• Li___ u,;* „i,vifih'roria w każdej swej części.