DSCN6386 (Kopiowanie)

Biologia - repetytorium dla kandydatów na akademie medyce I

'A

U paprotników jednakozarodnikowych przedrośle jest zazwyczaj jednopienne, to znacjy wytwarza zarówno rodnie (archegonia), jak i płemnie (anterydia) na tym samym osobniku (ryc. 7-S7y Znamy jednak szereg gatunków o dwupiennych gametofitach.

U paprotników różnozarodnikowych gametofity uległy silnej redukcji: są tak małe, że rozwija I się wewnątrz zarodników, zaś dopiero w okresie dojrzewania narządów płciowych ściana zarodnika I pąka i gametofil kontaktuje się z otaczającym środowiskiem.

Zapłodnienie u paprotników może mieć miejsce jedynie w wodzie (na przykład po deszcze), I która umożliwia zaopatrzonym w wici plemnikom dotarcie do komórki jajowej. Z zygoty rozwijają I sporofit.

Podział taksonomiczny paprotników ilustruje tabela 7-XI.

7.4.5J.I. Klasa: Psyloflty (Psilophytopsida, Rhyniopsida)

Są to najprymitywniejsz rośliny lądowe (ryc. 2-16), które żyły w sy lurze i dewonie. W skalach z okresu sylurskiego (sprzed około 400 min lat) znaleziono najstarsze szczątki rośliny naczyniowej której nadano nazwą rodzajową Cooksonia. Do dziś oznaczono około 50 gatunków kopalowi psylofitów. Ich sporofit (ryc. 2-16) zbudowany był z płożącej się poziomo łodygi (kłącza) i z wyrastających z niej zielonych rozgałęzień, na których szczytach znajdowały się zarodnie. Centralną część łodygi stanowi! walec osiowy, zbudowany wyłącznie z drewna (konkretnie: martwych cewek służących do przewodzenia wody). Gametofit - podobny do sporofitu - był najprawdopodobniej dużo mniejszy.

Równi®

^sokoścj

7.4.5J.2, Klasa: Widłakowe (Lycopsida)

Okres świetności widłakowych to era paleozoiczna (głównie dewon i karbon), gdy były one dominującymi roślinami, zarówno osiągającymi niewielkie rozmiary (np. prawidlakowce), jak i rozrastającymi się drzewiasto (sygilarie i lepidodendronowce - porównaj ryc. 2-17). Pokłady węgla kamiennego powstały głównie z tych roślin.

Współczesne widłakowe to niewielkie rośliny, usystematyzowane w około 1250 gatunkach; cechą charakterystyczną jest to, iż ich pędy rozgałęziają się widlasto (stąd nazwa polska: widłakowe!

Najpowszechniej znane są widłaki (Lycopodium), posiadające płożącą się łodygę, przymocowaną do gleby dycholomicznie (widlasto) rozgałęzionymi korzeniami i odchodzącymi od niej pionowymi rozgałęzieniami pędu, pokrytymi drobnymi, płaskimi liśćmi. Walec osiowy łodygi zbudowany jest z drewna, otoczonego warstwą łyka; miazga nie występuje. Na szczytach pędów znajdują się kłosy zarodnionośne czyli sporofilostany. zbudowane z przekształconych ligi

powstają zarodniki. Widłaki sa iednakozarodnikowe. Ich zarodniki kiełkują bardzo wolno (do 7 W wytwarzając hcterotroficzne gametofity, wymagające dla swego rozwoju symbiozy z grzytw® Gametofity osiągają dojrzałość płciową po upływie kilku - kilkunastu lat.

Widłaki żyją w Polsce w mnie wilgotnych lasów i są coraz rzadsze - dlatego też objęte f ochroną. Przepis ochronny dopuszcza, aby osoby upoważnione mogły ścinać kłosy zarodniom*® (nic uszkadzając innych części rośliny). Jeszcze 70-100 lat temu zarodniki widłaków były ccn“>® materiałem farmaceutycznym - używano ich jako wypełniacza w zasypkach dennaiologic/nuM^ jako proszku, zapobiegającego zlepianiu Się pigułek. Jednakże obecne technologio produkcji W>. nie uwzględniają zastosowania zarodników (medykamenty wyrabiane z ich użyciem byłyby''

tysięcy razy droższe i zapewne gorszej jakości), zatem widłaki nie ma i m/«hw bot obicie ochroną w każdej swej części_

mją dziś zastosowaniu incdyc

§§1

SH!