DSCN6492 (Kopiowanie)

1 frseglątl świata istot iyw}vh i ich klasyfikacja 201

1 frseglątl świata istot iyw}vh i ich klasyfikacja 201

mrtmr* ptmtn

PIERWOSKRZELNE NiTKOSKRZEt NE BLASZKOSKRZELNE ZR06Ł0KO6KRZELNE

Ryc. 7-135. Schematy budowy przedstawicieli czterech rzędów uuł/y (JD).

i wysuwane do ryjka; niektóro gatunki mają tylko jeden ząb. Na przykład stożki (rodzaj Conus) posiadają ząb. połączony z gruczołem jadowym i zaopatrzony wewnątrz w rynienkę, przez którą jad spływa do ciała ofiary. Jad ten jest groźny także dla człowieka; dlatego też, choć muszle stożków są bardzo cenione przez kolekcjonerów, ich pozyskiwanie może być niebezpieczne.

W odróżnieniu od przodoskrzelnych, które są najliczniejszą grupą ślimaków, tyloskrzelnc są stosunkowo nieliczne pod względem liczby gatunków i prawic zupełnie nieznane szerszemu ogółowi -przede wszystkim zapewne dlatego, że w przeważającej większości nie wytwarzają muszli. Żyją tylko w morzach, niejednokrotnie osiągają duże rozmiary; nie posiadają oczu, natomiast mają zwykle przedziwne kształty (np. Aeolis papillosa). Niektóre gatunki są przepięknie ubarwione - np. dziwaczna Thelysfimbria, mieniąca się najróżniejszymi odcieniami czerwieni i żółtymi plamami; ten trujący dla ewentualnych drapieżników ślimak pływa nad rafami koralowymi, unosząc swe ciało w falistych, wężowatych ruchach.

Następną bardzo ważną gromadą w pod typie muszlowców są małże czyli blaśzkoskrzelne |Lamellibranchiata lub Bivalvia). Są to organizmy mało ruchliwe, często pędzą osiadły tryb życia. Znamy ich ponad 20 tysięcy gatunków, z czego w Polsce żyje 35 (8 w Bałtyku). Schemat budowy małży przedstawia tyc. 7-134. Żyją one wyłącznic w wodzie i oddychają skrzelami; ze względu na

Ryg 7-134. Schemat budowy wewnętrznej małża (po lewej w przekroju podłużnym, po prawej w przekroju poprzecznym), m.z. - mięsień zwieracz (przekrojony) (JD).

budowę skrzel małże dzielimy na cztery rzędy; pierwoskrzelne, nilkoskrzelnc. blaszkoskrzelne właściwe i zrosloskrzclne (ryc. 7-135). Małże mają dwuklapową muszlę, po stronie grzbietowej połączoną sprężystymi wiązadłami (a czasem także za pomocą zamka); sprężystość powoduje stałą tendencję do otwierania muszli, dzięki czemu małż może wysunąć potężną, mającą kształt ostrza siekiery nogę, a także syfon. Muszle martwych małżów, dzięki sprężystości więzadła, są zawsze otwarte. Natomiast zamknięcie muszli jest możliwe dzięki skurczowi dwóch mięśni zwieraczy, przyczepionych do wewnętrznej warstwy obu połówek muszli. Wysuwana na zasadzie “hydraulicznej” noga umożliwia małżom pełzanie, natomiast syfon zawiera dwie rurki, z których jedna służy do pobierania wody, a draga do jej wydalania; jest on najsilniej rozwinięty u gatunków zagrzebujących się w mule. Niektóre gatunki nie mają syfonów - u nich woda do jamy płaszczowej dostaje się przez szczelinę dopływową, a odpływa przez szczelinę grzbietową. Ruch wody odbywa się dzięki ruchom rzęsek nabłonka, który pokrywa skrzela oraz wyścieła jamę płaszczową. Wraz z wodą przynoszone są drobne cząstki mułu, drobnoustroje itp. zawiesiny, przytępiające się do