DSCN6550 (Kopiowanie)

tych części ncuroccl tworzy szereg rozszerzeń, zwanych komorami mózgu (ryc. 7- i 78). Są one wzajemnie połączone odpowiednimi kanałami, łączą się z kanałem centralnym rdzenia i wypełnione są płynem mózgowo-rdzeniowym. W każdej części mózgu wyróżnia się płaszcz (rozpościerający się nad komorą) i podstawę (leżącą poniżej komory).

Uważa się, że rozwój poszczególnych części mózgowia wiązał się z doskonaleniem różnych zmysłów: np. kresomózgowic (a zwłaszcza jego przednia część, zwana węchomózgowiem) jest najlepiej rozwinięta u zwierząt posługujących się głównie węchem, śiódmózgowie u “wzrokowców”, rozrost tyłomózgowia wiąże się z doskonaleniem zmysłu równowagi i koordynacji ruchów, zaś rozmiary zamózgowia są skorelowane z jakością słuchu.

Ryc. 7-178 ukazuje ewolucję mózgowia u kręgowców. Częściami, które w najmniejszej mierze ulegają zmianom, są zamózgowie (rdzeń przedłużony) i międzymózgowie. Zrdzcnia przedłużonego wychodzi większość nerwów czaszkowych; tu także znajdują się ośrodki funkcji wegetatywnych, regulujące procesy oddychania, krążenia krwi, regulacji metabolizmu. Bardzo ważne procesy życiowe regulowane są dzięki ośrodkom mieszczącym się w międzymózgowiu. Najogólniej międzymózgowie podzielić można na trzy warstwy: nadwzgórze (utworzone przez płaszcz), którego fragmentem jest szyszynka; wzgórze i podwzgórze (łączące się z przysadką mózgową). W podwzgórzu znajdują się ośrodki regulujące przyjmowanie pokarmów (“głodu" i “sytości"), pobieranie i wydalanie wody (ośrodki “pragnienia”, “zaspokojenia pragnienia”, wydalania wody i sodu przez nerki, produkujące hormony regulujące gospodarkę wodno-mineralną), agresji, ucieczki, termoregulacji, popędu płciowego. Tu także wydzielane są hormony, pobudzające lub hamujące czynność wydzielniczą przysadki mózgowej i - poprzez nią - funkcjonowanie gruczołów dokrcwnych. Wzgórze stanowi główną “stację przekaźnikową" pośredniczącą pomiędzy zmysłami i rdzeniem a kresomózgowiem; jest też siedzibą zachowań instynktownych. Pozostałe odcinki mózgowia ulegają daleko większym zmianom, wraz z osiąganiem nowych przystosowań ewolucyjnych.

U iyi> przodomózgowie jest nieduże i nierozdzielone na półkule i gra przede wszystkim rolę centrum węchowego. Płaszcz przodomózgowia jest zbudowany z nabłonka (jest to tzw. stary płaszcz - łac.: archipallium). Najlepiej rozwiniętymi częściami mózgu są śiódmózgowie (jest ono centrum wzrokowym oraz najważniejszym ośrodkiem integrującym pracę mózgu - odpowiada za większość reakcji instynktownych tych zwierząt) i móżdżek (tyłomózgowie). Jak u wszystkich kręgowców, móżdżek ryb koordynuje ruchy ciała, a te są bardzo skomplikowane ze względu na wymagania, jakie stawia środowisko wodne.

PlflZy mają znacznie lepiej rozwiniętą przednią część mózgu. Przodomózgowie jest podzielone na półkule, występują więc też dwie komory boczne. Płaszcz zbudowany jest z tkanki nerwowej (płaszcz nowy - łac .-.neopallium), przy czym powierzchniowo rozmieszczona jest substancja biała (wypustki komórek nerwowych), a w głębi substancja szara (ciała neuronów). Móżdżek płazów jest słabiej rozwinięty niż u ryb (co wiąże się z wykonywaniem mniej skomplikowanych ruchów).

U gadów przodomózgowie awansuje do największej części mózgu, przy czym rozrost dotyczy głównie podstawy i znajdujących się tam ciał prążkowanych. W cienkim płaszczu po raz pierwszy pojawia się kora mózgowa (jest to tzw. stara kora -łac. archicortex), w postaci dwóch niewielkich wysepek na każdej półkuli.

Również u ptaków bardzo znaczący rozrost półkul kresomózgowia odbywa się poprzez rozwój części podstawnej. Szczególnie duże są tylne części przodomózgowia. połączone funkcjonalnie z dużym śródmózgowiem i współdziałające w percepcji bodźców wzrokowych (wzrok jest u ptaków wybitnie wydoskonalony). Ptaki posiadają móżdżek relatywnie największy w porównaniu z wszystkimi innymi kręgowcami, ale też i ewolucje powietrzne wymagają najwspanialszej koordynacji ruchów.

Natomiast zdecydowanie największe kresomózgowie rozwinęło się u ssaków« w tym przypadku wzrost nastąpił dzięki rozwojowi płaszcza. Pierwotna kora mózgowa tych zwierząt