DSCN6566 (Kopiowanie)

Wtórna jama ciała (wysłana mezodermalnym nabłonkiem) zróżnicuje się u człowieka na jamę opłucną, jamę osierdzia i jamę otrzewną.

Powstawanie poszczególnych zawiązków narządów z odpowiednich listków zarodkowych przedstawia tabela 8-1II.

Tabela 8-1II. Udział listków zarodkowych w tworzeniu tkanek i narządów u człowieka

Ektoderma	Endoderma	Mezoderma
Epiblast:	nabłonek jelita	nabłonek jam ciała:
naskórek	wątroba	opłucnej, otrzewnej, osierdzia
gruczoły skóry	trzustka	mięśnie szkieletowe i serce
włosy i paznokcie	nabłonek pęcherzyka żółciowego	nerki i nabłonek moczowodów
komórki czuciowe	nabłonek krtani, tchawicy i płuc	jądra i jajniki
soczewka oka	tarczyca	część nabłonka
nabłonek zmysłowy	przytarczyce	pęcherza moczowego
nabłonek jamy ustnej.	grasica	i cewki moczowej
jamy nosowej i odbytnicy	część nabłonka	kora nadnerczy
szkliwo zębów	pęcherza moczowego
	i cewki moczowej	MEZENCHYMA
Neuroblast:	struna grzbietowa	a z niej:
układ nerwowy		tkanka łączna (wraz z krwią.
siatkówka oka		kośćmi, chrząstką)
komórki barwnikowe skóry		skóra właściwa
rdzeń nadnerczy	BŁONY PŁODOWE:	zębina
paraneurony	omocznia	krezka
	pęcherzyk żółtkowy	śródbłonek naczyń
MEZODERMA		mięśnie gładkie
BŁONY PŁODOWE:
owodnia

8.1.1.4. Rozwój embrionalny człowieka

W odróżnieniu od lancetnika, człowiek — jak pamiętamy — należy do owodniowców (porów, tom IV i tabela 7-XV); w rozwoju zarodkowym owodniowców wykształcają się błony płodowe - są to narządy, pełniące istotne funkcje życiowe w procesie rozwoju zarodka. I tak: kosmówka oddziela powstający i rozwijający się zarodek od środowiska oraz chroni przed urazami mechanicznymi: u ssaków wykształca się ona jako tzw. trofoblast i spełnia jeszcze dodatkową rolę: umożliwia zagnieżdżenie się zarodka w błonie śluzowej macicy i zapewnia kontakt z organizmem matczynym. Poprzez kosmówkę odbywa się wymiana substancji i informacji; ponieważ do utrzymania ciąży konieczne jest wysokie stężenie niektórych hormonów jajnika (zwłaszcza progesteronu), trofoblast. a później łożysko, wytwarzają gonadotropine kosmówkowa. nasilającą wydzielanie tych substancji, następnie zaś same podejmują ich produkcję. Trofoblast zatem pełni także funkcje narządu wydzielania wewnętrznego. Owodnia zapewnia niezbędne dla rozwoju mikrośrodowisko (obecność wody. odpowiedniego stężenia związków chemicznych i gazów). Pęcherzyk żółtkowy zarodkom gadów i ptaków dostarczał niezbędnych substratów spożywczych, zaśomóćźnłą była miejscem gromadzenia produktów przemiany materii oraz zapewniała wymianę gazów ze środowiskiem (pobieranie tlenu, wydalanie dwutlenku węgla).

W rozwoju ssaków łożyskowych (a więc także człowieka) pęcherzyk żółtkowy i omocraia stają się narządami szczątkowymi, ponieważ ich rolę przejmuje łożysko. Poprzez łożysko zachodzi wymiana gazowa oraz wymiana substratów i produktów metabolizmu międ/> organizmem matki a organizmem dziecka._