DSCN7866

Biologia bobra

zielnych i 100 drzewiastych (Djoshkin i Safonov, 1972, Żurowski, 1985)^?^ różnorodność jest ograniczona dostępnością pożywienia, bobiy żerują bowiem^¹* wąskiej (20 m szerokości) strefie przybrzeżnej. O miejscu osiedlenia się decy^ ^ głębokością zbiornika wodnego, obfitość przydatnego na zimę żem drzewnego najczęściej zajmują brzegi rzek i jezior, bagna i wyrobiska potorfowe i pożywo^ również deki z ledwo ciurkającą wodą i duże rzeki. W miejscach tych dominują 7^ szuwarowe, turzycowe i zaroślowe zajęte przez krzewiaste wierzby i 5^ | a w zbiorowiskach leśnych brzozy i olsze. Późną wiosną, latem i wczesną jesienią    i

się gównie roślinnością zielną. Z roślinności wodnej i bagiennej należy wy®^ j Potamogeton natans, Hottonia palustris,Batriachium aąuatile, Callitriche v_en. { Myriophylhan spicatum, Myriophyllum verticillatum, Nuphar luteum, NymphaeaaL Phragmites communis, Glyceria nuuima, Glyceria fluitans, turzyce i sity (Carexą l Juncus sp.), Iris pseudoacorus, typka latifolia, typha angustifolia, Mentha aęualia > lfemnica longifolia, Rorrippa amphibia, Sagittaria sagittifolia, Butomus umbelki_S| Alisma plantago-aquatica, Sparganium ramosum, Acorus calamus, Senecio paludosą Comarum palustre, Manyanthes trifoliata, Eriophorum vaginatum, Vaccinium uliginosuą Qxycoccos ąuadripetalus i inne. Na niewielkich wzniesieniach terenów bagiennych, brzegów jezior, rzek i rowów melioracyjnych bobry żerują na: Urtica dioica, Lythn* salicaria, Epilobium hirsutum, Eupatorium cannabinum, Bidens cemuum, Bikt | tripartitus, Filipendula ulmaria, Angelica silvestris, Cirsium palustre, Cirsim I oleraceum, Poa palustris. Na fragmentach podmokłych łąk bobry mają do dyspozycji trawy i zioła: Agrostis alba, Phalaris arundinacea, Alopecurus geniculatus, Holem '■ lanatus, Deschampsia caespitosa, Carex Jusca, Carex leporina, Lotus uligiims, Melandrium rubrum, Geum rivąle, Cardamine pratensis, Yaleriana officinalis, asa mineralnych fragmentach łąk i obwałowaniach.' Poa pratensis, Poa annua, Festuci rubra, Dactylis glomerata, Taraocacum officinale, Trifolium repens, Plantagomor,-a millefolium, Heracleum sphondylium, Anthriscus sihestris, Daucus carotą Aegopo&m podagrarium, Lupinus angustifolius. Bobry jedzą zazwyczaj gatunki występ# obficie, w miejscach bezpiecznych, blisko wody. Fragmenty świeżych żerowisk wygi# niekiedy tak, jakby ktoś wykosił w tym miejscu roślinność. Bobry zjadają listki i lody? roślin, a w niektórych przypadkach kłącza i korzenie.

Począwszy od połowy października pożywienie bobrów stanowią krzewy i drze"³ liściaste, które również magazynują na zimę. Bobry nie jedzą drewna, a jedynie Ji& młode pędy, cienkie gałązki, łyko (warstwę między korą a drewnem) i korę. Prefenija. topole, a głównie osikę Populus tremula i wierzby Salix sp., w dalszej kolejnościbrzoS Betula sp. leszczynę Coryllus avellana i inne liściaste. Olsza czarna Alnus glutinos¹ i szara Alnus incana jest pobierana niechętnie. W Polsce główny żer zimowy bobrów stanowią wierzby: wierzba szara Salix cinerea, uszata S. aurita, pięciopręciko"³ S. pentandra, i purpurowa S. purpurea, lokalnie wierzba wiciowa S. viminalis i śnia^ S. livida. W stanowiskach o średniej jakości bobry ścinają brzozę omszoną pubescens, brzozę niską Betula humilis, i gruczołkowatą B. \errucosa. Nad brzeg®"¹

0    wysokich brzegach i w terenach górskich bobiy jedzą wierzbę białą Salix alba, wierzbę iwę S. caprea. W górach też ścinają młode jesiony Frcocinus excelsior, buki Fagus silv at i ca, jawory Acer pseudoplatanus, ale również gatunki o bardzo twardym drewnie jak dąb Quercus sp. i grab Carpinus betulus. Znane są również przypadki zgryzania drzew owocowych jak jabłonie Malus sifoestris. Gatunki iglaste, jak sosny Pinus siłvestris i świerki Picea excelsa są jedzone raczej sporadycznie, mogą mieć one znaczenie dietetyczne w jadłospisie.

Ryc. 7. Siekacze bobra widziane z boku oraz przekrój przez siekacze. Charakterystyczny dłutowaty kształt (Richard, 1980).

Bobry mają szereg adaptacji pozwalających im na ścinanie drzew

1    wykorzystywanie mało kalorycznego pokarmu. Nacisk siekaczy wynosi kilka ton na centymetr kwadratowy i umożliwia ścinanie tak twardych gatunków jak buk, czy grab. U bobra pracują głównie siekacze dolne, a górne służą jako punkt oparcia (ryc. 7). Siekacze dolne dochodzą do 15 cm długości i, podobnie jak górne, nie mają korzeni, rosną przez całe życie. Bobry ratętn muszą je nieustannie ścierać, nawet w ciągu snu wykonują ruchy syęyęlf Za Hiastemą leży jedyny przedtrzonowiec, a dalej 3 trzonowce. Przełyk bobra, narażony na uszkodzenia mechaniczne przez twarde włókna drzewne, jest zdolny do bardzo szybkiej regeneracji dzięki uproszczonym procesom podziałów komórkowych -amitotycznych. Przewód pokarmowy jest typowy dla gryzoni, jelito ślepe ma 2 razy większą pojemności niż żołądek Ponieważ pokarm roślinny ma niską wartość energetyczną, pokaźny procent stanowi celuloza, a jelito ślepe leży na końcu przewodu pokarmowego bóbr jest zmuszony do koprofagii (coecotrofii) - zjada pewne rodzaje odchodów, które wstępnie zostały przetrawione przez bakterie. Odchody te są większe od właściwych odchodów, bardziej soczyste, miękkie i błyszczące.

5.8. Magazyny zimowe

/Bobry magazynują karmę drzewną w tratwach zatapianych pod wodą, czasem również w norach. Magazyny znajdują się w pobliżu wyjścia z domku bobrowego lub noryACiekawe jest, że często bobry oszczędzają drzewa otaczające domki i magazyny zimowe. Jest to podobne do zachowań drapieżników, które unikają polowania w pobliżu swego legowiska. Obecność magazynów zimowych jest najlepszym dowodem ząjęda domku lub nory, dlatego późnojesienne inwentaryzacje stanowisk są najbardziej wiarygodne.

Na górskich rzekach obserwowano zakładanie magazynu w zakolach rzek, skąd nie mogły być porwane przez prąd, oraz mocowanie magazynu do brzegu i dna cieku.

29