DSCN7933

66

Domkom bobrowym towarzyszą liczne podwodne kanały o długości do 30--40 m (Żurowski, 1989). Mają one 30-60 cm szerokości i 20-35 cm głębokości. Ich łączna długość w obrębie jednego stanowiska bobrowego może sięgać 420 m (Stocker, 1985).

Na terenach o niedostatku wody powstają większe żeremia. Bobry budują domek albo niezwłocznie po osiedleniu się w nowym miejscu, albo nawet w kilka (do 8) lat później (Żurowski, 1992).

Budowa żeremia jest często związana z narodzinami młodych. Żeremia są budowane wówczas, gdy brak wystarczająco wysokich brzegów uniemożliwia kopanie nor. Do żeremia prowadzą wydrążone w dnie rowy i tunele. W jego wnętrzu znajduje się przedsionek i komora gniazdowa. Znajdujące się w budowie żeremie zostaje zasiedlone, gdy jego wysokość ponad komorą gniazdową osiąga ok. 1 m, a podstawa ok. 2 m średnicy (Żurowski, 1992). Bobry są motywowane do budowy przez specyficzny dla gatunku mechanizm nakazujący zachowanie bezpieczeństwa i ukrycie.

Niektóre stanowiska bobrowe mają po dwa lub więcej żeremi. Dodatkowe żeremia, budowane w odległości od 20 do 300 m od siebie, są użytkowane przez bobry w różny sposób, zależnie od topografii stanowiska. Najczęściej są wykorzystywane jako dodatkowa osłona dla członków rodziny podczas lata. Czasem jednak samice rodzą i odchowują młode w takich wtórnych żeremiach. Zimą również żeremia te są czasami używane zamiast głównych, zwłaszcza gdy poziom wody jest niski w pobliżu głównego żeremia. Trzykrotnie obserwowano (Żurowski, 1992) dwa żeremia budowane tak blisko siebie, że praktycznie stanowiły one jeden domek dla rodziny. Podczas zamieszkiwania domek bobrowy może zmieniać kształt, gdyż często jest wznoszony na miękkiej, torfowej glebie poprzecinanej kanałami. Grunt ten osiada w ciągu roku. Żeremie jest systematycznie powiększane i rekonstruowane, zwłaszcza późną jesienią podczas przygotowania do zimy, a także wiosną przed urodzeniem młodych.

Żeremia wznoszone na brzegu najczęściej mają owalną podstawę i dłuższą oś skierowaną w stronę wody. Żeremia o innych niż koliste lub owalne kształtach budowane są rzadko (17% przypadków). Ich kształt wynika zwykle z topografii miejsca rozpoczęcia budowy (np. grobla pomiędzy dołami potorfowymi). Żeremia o podstawie różnej od koła lub owalu zwykle nie mają stożkowatego kształtu.

Opuszczone żeremia popadają w ruinę bardzo szybko i po 2-3 latach nie zostaje po nich nawet ślad. Opuszczone żeremia mogą jednak po roku zostać ponownie zasiedlone przez inne bobry lub przez poprzednich właścicieli, jeśli ich „nowe mieszkanie” zostało zniszczone. W takich przypadkach przybysze szybko rekonstruują domek.

Obserwacje wykazują, że żeremie nie zawsze jest budowane natychmiast po zaakceptowaniu miejsca do zamieszkania przez bobry. W nowo zasiedlonych

miejscach bobry zaczynają budować domek tylko w co drugim przypadku. W 50% przypadków żeremia zostały zbudowane w ciągu 1 do 8 lat od osiedlenia się. Często dopiero urodziny bobrząt skłaniają rodziców do budowy żeremia.

Żurowski (1992) opisuje przypadek samotnego bobra, przez 6 lat zamieszkującego płytkie i zapadające się nory nad dołem po torfowym. W 1987 r. przybył na to stanowisko drugi bóbr. W maju 1988 r. nagrano na taśmę głosy czterech młodych. Jesienią tego roku bobry te zbudowały domek.

Po przybyciu na nowe stanowisko bobry zaczynają od razu budowę żeremia, gdy w środowisku brak osłon. Bywa tak w przypadku nisko położonych terenów bagiennych, gdzie bobry nie mogą kopać nor ani znaleźć innych kryjówek.

Tamy i stawy bobrowe

Bobry budują tamy głównie na płytkich lub wąskich ciekach wodnych o zmiennym poziomie wody. Budują je po to, by utrzymywać głębokość wody wystarczającą do tego, by przykrywała wejścia do schronień i umożliwiała zwierzętom pływanie, nurkowanie i magazynowanie pokarmu. Stawy powstałe ze spiętrzenia wód ułatwiają również bobrom dostęp do zasobów pokarmu. Rodzina bobrowa może utrzymywać kilka tam.

Tamy różnią się długością od metra do setek metrów, a wysokością - od kilku centymetrów do kilku metrów nad wodą (Balodis, 1994). Ich grubość u nasady wynosi zwykle ok. 2 m (Richard, 1955). Tamy podnoszą poziom wody średnio o 30-50 cm, czasem o 1 m (Balodis, 1994). Szacuje się. że stawy utworzone przez bobry na Łotwie utrzymują ok. 14 000 nr wody (Balodis. 19941.

Tamy są budowane na strumieniach lub małych ciekach wodnych pomiędzy zbiornikami, nigdy zaś na dużych rzekach ani na jeziorach. Hodgdon i Lancia (1983) wysunęli hipotezę, że bobry najchętniej budują tamy w miejscach, w których słychać dźwięki wody przelewającej się przez przeszkodę. Uważają, że ten bodziec dźwiękowy wyzwala impuls do budowania tamy . WUśson (1970 badał również bodźce wyzwalające behawior budowania u bobrów europejskich. Utrzymuje on, że działalność budowlana jest moty wowana przez porę roku (najintensywniejsza jesienią), ciążę oraz obecność młodych. Behawior budowy żeremia uaktywnia impuls budowania tamy, a dźwięk ciurkającej wody. być może, stymuluje ten impuls. Bodźce dźwiękowe wiele znaczą w wyzwalaniu zachowań budowlanych bobrów i w sterowaniu nimi. Bobry kanadyjskie indywidualnie prowadzą działalność konstruktorską i tylko katastrofa, jak uszkodzenie tamy albo zawalenie się dachu żeremia lub nory. mobilizuje rodzinę do wspólnej naprawy. Behawior zespołowej pracy trwa tylko do ukończenia naprawy.

Żurowski (1992) jest zdania, że budowanie tamy jest spowodowane wyłącznie dążeniem do zwiększenia obfitości wody, a nie dźwiękami szemrzącej i spadającej wody, co popiera wieloma argumentami i obserwacjami.