DSCN7949

Gospodarowania populacją bobrów 97

stwo budowy tam i śmiertelność. Na dużych jeziorach powinny być miejsca osłonięte od erozji fal oraz powinna występować rozmaitość struktur topograficznych, takich jak małe wyspy, stojąca woda, zatoki i bagienne obniżenia (Stoc-ker, 1985), ułatwiające dostęp do roślin żerowych i zakładanie wielu małych terytoriów.

Miejsca wsiedleń powinny stanowić część sieci terenów odpowiednich w obrębie systemu rzecznego po to, by w miarę wzrostu populacji mogła ona kolonizować większy obszar. Dobrze, jeśli miejsca te leżą w historycznym zasięgu gatunku i są chronione jako rezerwaty przyrody (Griffith i in., 1989).

Wielkość środowiska niezbędnego do utrzymania żywotnej populacji zależy od jego pojemności ekologicznej. W literaturze panują różne opinie. Oszacowania całkowitej długości rzeki potrzebnej do utrzymania żywotnej populacji wahają się od 6 km (Stocker, 1985) do 50 km (Heidecke, 1986), a na bagnach minimalna powierzchnia wymagana przez rodzinę wynosi 10 ha (Ouderaa i in., 1985).

Ochrona bobra

Bóbr był w Polsce chroniony od bardzo dawna. Już w 1250 r. Bolesław I Wstydliwy zezwolił imć panu Klemensowi z Ruszczy polować na bobry w jego własnych posiadłościach (Panfil, 1960). Wynika stąd, że ograniczenia w zabija-¹ niu bobrów istniały w Polsce od dawna, a wydawanie pozwoleń na ich pozyskanie zaczęło zanikać dopiero w XIV wieku wraz z wygaśnięciem wielu innych przywilejów panującego.

Ludność wiejska była obarczona obowiązkiem strzeżenia żeremi bobrowych. Był to bardzo uciążliwy i trudny obowiązek. Ciężkie kary groziły za zaniedbanie nadzoru nad żeremiami bobrowymi. Prawo takie obowiązywało w Małopolsce do XIII wieku, w Wielkopolsce do XTV wieku, a na Mazowszu do XV wieku (Panfil, 1960).

Statut Litewski z 1529 r. postanawiał min.: „kiedy kto ma w czyjej ziemi bobrowe gony, ma prawo żądać, aby właściciel tego gruntu ani sam, ani ludziom nie pozwalał podorać pole lub karczować sianożęć w odległości jednego rzucenia kija od tego żeremia” (za Panfilem, 1960).

Obecnie bóbr podlega ochronie gatunkowej (dekret 1919 z 1984 r.) i rezerwatowej. Jest także objęty konwencją z Ramsar. Dla bobra utworzono następujące rezerwaty: 1) Ostoja Bobrów Stary Folwark na Czarnej Hańczy, 2) Ostoja Bobrów Zakąty na jeziorze Wigry, 3) Ostoja Bobrów Marycha na potoku Marycha, 4) Bobruczek przy jeziorze Boksze i 5) Ostoja Bobrów na rzece Pasłęce (Żurowski, 1992). Ponadto bóbr europejski występuje w obrębie rezerwatu Jezioro Siedmiu Wysp na jeziorze Oświn i w wielu parkach narodowych (patrz tabela 11).