DSCN7945

90

TABELA 9. Reintrodukcje bobra europejskiego    \V Niemczech w latach siedem-

Republika	Liczba reintrodukcji	Liczba osiedlonych bobrów
Rosyjska SRR	289	5 758
Białoruska SRR	18	654
Ukraińska SRR	10	220
Litewska SRR	4	78
Estońska SRR	1	10
Łotewska SRR	2	10
Razem	324	6 730

WZSRR w latach 1934-1964 (wedługZharkova. _dzjesiątch • osiemdziesiątych wielokrotnie próbowano reintrodukcji bobrów (Kasperczyk, 1987). Sprowa-dzanoje ze Szwecji, Finlandii, Francji i Polski. Ogółem sprowadzono 65 osobników, które uwolniono w ośmiu rejonach. Tylko w jednym przypadku odnotowano zdecydowany sukces i powstanie trwałej populacji bobrów.

W byłej NRD miejscowego bobra znad Laby przesiedlono w inne rejony kraju.

W Bawarii bobra wytępiono w połowie XIX wieku. Reintrodukcję zapoczątkowano w 19661 (Schwab i Dietzen, 1992). W 1991 r. było już od 350 do 400 stanowisk bobrowych w tym landzie. Obecnie liczebność szacuje się na 800-1200 zwierząt. Większa część tej populacji zasiedla środkowy bieg Dunaju i jego dopływy pomiędzy miastami Ingolstadt a Kelheim.

W latach 1934-1964 tylko w europejskiej części b. ZSRR dokonano 324 wsiedlenia, do których użyto 6730 bobrów. Regiony, do których reintrodukowa-no bobry, podaje tabela 9.

TABELA 10. Reintrodukcja bobrów w Europie w XX wieku (Kasperczyk, 1987)

Kraj	Liczba reintrodukcji	Liczba uwolnionych zwierząt
ZSRR	324	6 730
Polska	17	285
Szwajcaria	19	141
Francja	8	91
Szwecja	19	80
RFN	7	63
Norwegia	9	40
NRD	3	31
Finlandia	3	17
Austria	2	13
Razem	411	7 491

Osiedlenia przeprowadzone w Norwegii w latach 1952-1965 w okręgach Os-lo-Akerhus, Troms, Nordland i Finnmark były częściowo udane i doprowadziły do powstania lokalnych populacji w okręgach Oslo i Finnmark. Późniejsze reintrodukcje (1968-1973) w okręgach Sor Trondelag i Nordland były również udane.

W XX wieku w całej Europie przesiedlono około 7500 bobrów. Dane przedstawione w tabeli 10 są niepełne, gdyż brak informacji o liczbie bobrów przesiedlanych w ZSRR po 1965 r., w Norwegii po 1964 r. oraz przez Niemców w dolinie Pasłęki w latach 1943-1944. Do przesiedleń wykorzystywano zwierzęta odłowione na obszarach występowania naturalnych populacji. W Austrii, Niemczech i Polsce używano do tego celu również bobrów pochodzących z fermy hodowlanej w Popielnie.

Celem przesiedleń jest przede wszystkim przywrócenie rodzimej faunie gatunku wytępionego w przeszłości. Jedynie w b. ZSRR chodziło o wzbogacenie zasobów zwierząt dostarczających futra. Sprowadzano tam głównie gatunki północnoamerykańskie, jak piżmak, norka i bóbr kanadyjski.

Przesiedlenia są metodą rozszerzania areału występowania bobrów o nowe wododziały niedostępne dla naturalnej dyspersji.

Najczęstszymi przyczynami nieudania się reintrodukcji są niewłaściwie wybrane biotopy oraz zbyt mała liczba zwierząt użytych do osiedfeń.

Odbudowa pogłowia bobrów jest procesem długotrwałym. W krajach skandynawskich zajęła ona ok. 40 lat, w b. ZSRR - ok. 30 lat, w USA i Kanadzie -ok. 20 lat. W trakcie prac nad restytucją bobrów nie uniknięto błędów. Najpoważniejszym z nich było wprowadzenie do Finlandii bobra kanadyjskiego Co-stor canadensis Kuhl. Obcy gatunek okazał się silniejszy w konkurencji z rodzimym. Obecna liczebność bobra kanadyjskiego w Finlandii wielokrotnie przewy -ższa liczebność bobra europejskiego, mimo że w latach trzydziestych uwolniono je w zbliżonej liczbie (Kasperczyk, 1987).

Pierwsze Światowe Sympozjum Bobrowe, które odbyło się w ramach 111 Kongresu Teriologicznego w Helsinkach w 1982 r„ zaleciło, by tam. gdzie to możliwe, usuwać bobra kanadyjskiego z Europy i zastępować bobrem rodzimym.

Bobry kanadyjskie wykazują również ekspansję w Azji. Przed ponad 20 laty zostały wprowadzone w dorzeczu Amuru, do rzek w Kraju Chabarowskim. a w 1977 r. do rzek Kamczatki (Żurowski, 1983).

Rozmyślne reintrodukowanie lokalnie wytrzebionych gatunków zwierz# do środowisk leżących w obrębie ich dawnego zasięgu jest coraz częściej stosowanym zabiegiem ochronnym. Większość reintrodukcji znajduje się ciągle jeszcze w początkowej fazie rozwoju populacji. Mało jest długotrwałych badań nad rein-trodukowanymi populacjami. Populacja bobra europejskiego reintrodukowana w Szwecji przed 70. laty rozwijała się zgodnie z modelem opracowanym przez Riney’a i Caughley’a dla introdukowanych kopytnych. Model ten przewiduje irupcję i następujący po niej spadek liczebności. W dwóch badanych przez Han-mana (1994) populacjach przyrost (r) osiągnął wartości negatywne po 34. i 25. latach przy zagęszczeniu odpowiednio 0,25 i 0,20 kolonii/km~. Wyniki tych badań dowodzą, że polityka hodowlana wobec takich irupcyjnych gatunków powinna zezwalać na użytkowanie w fazie szybkiego wzrostu populacji, by zachować zasoby pokarmu i uniknąć niekontrolowanego spadku liczebności.

Odbudowa pogłowia bobra w Polsce jest wynikiem przemyślanej, długofalowej akcji dwóch instytucji, mianowicie Polskiej Akademii Nauk i Polskiego Związku Łowieckiego. Zakład Doświadczalny PAN w Popielnie podpisał ^w 1976 r. umowę z Zarządem Głównym PZŁ dotyczącą wspólnej, wieloletniej reintrodukcji bobrów w Polsce. Program nosił nazwę „Aktywna ochrona bobra