DSCN8547

Rozdział V. Godzina Polaki

przyłączył się do gromady polskich upiorów ogarniętych świętym szałem mordów i krwi. Nie mówiąc o Chrystusie, który nakazywał „zło pokonywać dobrem" (Rz 12, 21), starotestamentowy Bóg, chociaż niekiedy, w bardzo rzadkich przypadkach, tolerował odwet osobisty, z reguły żądał, aby ludzie zrezygnowali z odwiecznego prawa zemsty. „Nie mów: «Za zło się odpłacę.» Zdaj się na Jahwe: On cię wybawi” (Prz 20,22). Troskę o pomszczenie krzywd człowiek winien oddać Bogu, który powiedział: „Dzień zemsty i obrachunku doTnrne należ/' (Pwt 32, 35). Albowiem w Starym Testameaici&^jedynym---uprawnionym Mfcićiefeinir^w^wiedlłwośd jest Pan.⁴

To miał na myśli Anioł czasu Polski objawiając na balu Boga zemsty. Nie wiemy, jak zareagowali na to „prawi Polacy”, ale przecież nawet prorok Jeremiasz, który w czasach prześladowania pobożnie składał swoją sprawę w ręce Boga, nie ukrywał, że chciałby—być~",świadkiem- Bożej -zemsty" (Jr 11, 20). Zebrani na halli dostąpią tty łaski- z dwóch względów Po pierwsze, oprawcy muszą się dowiedzieć, że ksiądz jest mężem bożym i przez jego usta przemawia Opatrzność. SpełnienijLŹapowiedzianei kary Dpfcwjcrda-więc jego status proroka. I po drugie, prześladowani muszą przekonać się, że-fiógjctóry dla sobie tylko znanych celów toleruje zło, pieJe&L skłonny przepuszczać jaskrawych nadużyć Cierpienie jest próbą, ale zło na pewno znajduje się pod kontrolą nadprzyFódźonej sprawiedliwości.

Po krzyku księdza wypadki zaczynają się toczyć jak kamienie ze świętej góry Pana. Milknie menuet i orkiestra gra teraz nowy „kawałek” z Don Juana Wolfganga Amadeusza Mozarta: arię Komandora. Chodzi tu o śpie$L-Don Gioyanni, a cenar teco m’invitasti, e son yenuto, śpiew losu j sprawiedliwej kary. To jest zapowiedź. Mickiewicz, jak się zdaje, lubił znaki muzyczne. Transcendentny Wicher nawiewa teraz na miasto cierpienia granatowe chmury, robi się ciemno i nagłe pada grzmot. Milknie musica Humana i do głosu dochodzi musica mundana. Orkiestra^zuSrinstrumenty. Na sali balowej powstaje popłocłuśród którejo_pojąwia się patetyczny świadek niewinnie przelanej krwi^pani RoU^ón.

Jej obłędna tyrada jest najbardziej wymownym uzasadnieniem podejrzeń Konrada. Na widok Nowosilcowa wypowiada onsfironiczne złorzecżeme_vktóre nosił w sobie również Bohater Polaków:

A ten żyje, i Pan Bóg jest, i jest Zbawiciel!

(III, 247)

j Anioł czasu Polski

Piętnując ohydę niesprawiedliwości, ta kobieta, jak Konrad, nie zebrze

0    litość, legz oskarża Boga go naimme} o nieczuło^. Czyżby to był gnostycki Arehont świata, a nie dobry Bóg cywilizacji chrześcijańskiej? W Dziadach wielkie podejrzenie Bohatera Polaków nie zostało bowiem odwołane. Trwa w duszy każdej Matki Polki i żaden poczciwy paroch, żaden żarliwy ksiądz, żadne uczone księgi, żadne szlachetne mitręgi, nawet Anioł czasu Polski nie wyrwie tego podejrzenia z duszy narodu.

I właśnie dlatego, że dzieją się dzieje, że trwa nadal tajemnicze doświadczanie „bezrozumnęj narodowości”, że spełnia się godzina Polski, podejrzenie to rośnie jak zbliżająca się gwiazda. Cóż może Anioł czasu Polski? Udzielić konającemu ostatnich sakramentów? Karcić za bluźnierstwo, które zrodziło się w odmętach podejrzanej i brudnej próby?

Mrpdiremógł zap^^iec jcdynie-gaakBoga zemsty. I rzeczywiście. Drugi piorun, który pada nie opodal pałacu SenatoraTzabila"Doktora we własnym domu aby spełniła się przepowiednia proroka. Popłoch na sali zamienia się w strach i goście pierzchają do domów niby chmury uderzone przez Transcendentny Wicher, który wionął teraz przez to miasto boleści, podobnie jak w części IV wcisnął się w mistyczną chatę parocha. Kiedy skonsternowany Senator zostaje z Aniołem ^zasuPolski w .końcu sam. na sąig,. z dwóchjuzypewieśei prrnnkS" dowiaduje się, że naiwiekszym-zbrodniarzom Bóg zgotował jorjątkową fearęr Będziesz patrzył na cierpienia podrzędnych oprawców, czekając w zgrozie na własną, jeszcze większą karę. Jedynym twoim wybawieniem będzie niewiedza

0    „wpływie świata niewidzialnego, niematerialnego na sferę ludzkich myśli

1    działań”, która utwierdza cię w beztrosce. Niewiedza o strukturze Wielkiej Całości. Są bowiem narody, jak Polska, które Bóg w te wiedze wtajemnicza. ale są też takie, jak Rosia. którym jej odmawia.

W konfroptagT z diabłem cierpiącego Sługi Jahwe Ksiądz Piptriyystąpił więc jako    Podczas spotkania z Konradem oasłonTnatomiast przed

nami obliczeTjrgamzatora przyszłego wybawienia Polski.

Kiedy Konrad zoczył bernardyna, zaczął żywić niejasne przekonanie, że jest

1    to człowiek, który wydobył go z otchłani. Pod wpływem tej myśli, ale nie bardzo wiedząc dlaczego, zdobył się na gest pod każdym względem wymowny, ftenata zamyka bowiem sprawę cźysccaJ która, jak się okazuje, nurtowała Bohatera Polaków w każdym jego przeistoczeniu. Wraz z nią powraca oczywiście motyw obrzędu Dziadów, który był przecież ludową odpowiedzią