DSC90 (3)

L. i I

dw*

Szekspir i jego poprzednicy    240

jednolity nastrój widowni, i wskazał, w jaki sposób właściwe zrozumienie form klasycznych jnoże doprowadzić do stworzenia dramatu, o jakim Kzym i Grecja nawet nie śniły.

Ale Lyly pisał dla aktorów-chłopców i chociaż były to zespoły zawodowe, nie oni, lecz aktorzy dorośli decydowali o przyszłości teatru. Delikatne, pełne wdzięku komedie Lyly’ego nadawały się dla chłopięcego dyszkantu; inni aktorzy poszukiwali głębszych tonów. Mniej więcej w tym samym czasie, gdy Lyly pisał swą Campaspe, George Peele tworzył dla ..Children of the Chapel” swoje Arraignment oj Paris (Sąd Parysa), a w wierszach tej sztuki, delikatnych co prawda i fantastycznych, słyszymy już owe głębsze tony. Rozlegają się one wyraźniej w The Old Wives’ Tale (Opowieść staruszek, ok. 1591), a brzmią już mocno w sztukach, które dla dorosłych aktorów pisał przyjaciel Lyly’ego, Robert Greene — Friar Bacon and Friar Bungay (Braciszek Bacon i braciszek Bungay, ok. 1589) i James the Four (Jakub IV, ok. 1591). Być może, silniej przebija w nich tradycja Clyomona i Clamydesa aniżeli w twórczości Lyly’ego, ale równocześnie obserwujemy śmielsze operowanie rzemiosłem dramatycznym oraz większe bogactwo materiału. Główne sceny Jakuba IV poświęcone są miłości i intrygom na dworze szkockim, całą zaś akcję poprzedza prolog, w którym występuje Oberon, król wróżek, i mizantrop Bohan. W Friar Bacon elementy nadprzyrodzone sąsiadują ze światem realnym. W obu sztukach sceny wzniosłe przeplatają się z przyziemnymi, błazenady z romantyczną powagą. Głównym narzędziem dialogu jest biały wiersz, forma wprowadzoną przed wielu laty przez poetę Surreya, nieśmiało i bez wdzięku zastosowana w dramatycznej formie w Gorboducu. Pod piórem Greene’a biały wiersz zaczyna rozbrzmiewać swą prawdziwą melodią. Poszczególne linie, jak na przykład

Cóż, syn Henryka uw3ża, że miłość Cnej Małgorzaty waha się na wątłej Wadze dumnego czasu? |

dowodzą siły i biegłości, w całej zaś sztuce biały wiersz umiejętnie podkreśla dramatyczność dialogu. „Mój panie — pyta Ida — dlaczego jesteś tak niecierpliwy?” Na co Ateukin odpowiada:

Nie w złości, Ido, uczę tego chłopka,

Jak pośród lepszych winien się zachować.

By ci, hrabino, zapewnić gościnę,

Patrz — oto pierścień króla, który właśnie W mojej osobie pięknie ci się kłania...

A że mam również zwierzyć potajemnie W jego imieniu pewien sekret — rad bym _ Z twą, pani, córką pomówić na stronie. *•

* k. Greene, Friar Bacon and Friar Bungay, przekład Włodzimierza Lewika.

•• R. Greene, James the Four, przekład Włodzimierza Lewika.