DSC73

82

BARBARA BAKIER. EWA ORUSŻGWSKA

Na rys. 5.3a zaznaczone pole należy interpretować jako sumę /adowgjH konsumenta z konsumpcji Xo jednostek dobra X. Krzywa użyteczności (cr^M wej (Qzk) wyraża przydatność kolejnych jednostek dobra X. Konsument zapłacić za to dobro cenę rynkową równą po. Poniesione przez niego koszty zyskania określonej (X₀) ilości dobra równe będą cenie jednostkowej pomnofaJ nej przez ilość zakupionych jednostek (otrzymujemy pole wydatków, jak na ryg 5.3b).

Nadwyżka konsumenta (oznaczone pole na rys. 5.3c) jest więc różnic*! między użytecznością całkowitą, czyli subiektywną wartością dóbr dla konsu-j menta, a wartością rynkową tych dóbr. Wielkość tej nadwyżki będzie się zwięu szała, gdy obniżać się będzie cena rynkowa dobra lub (i) gdy wzrośnie użyteca ność krańcowa tego dobra (produkt staje się modny, jest reklamowany itp.).

Dla zrozumienia teorii renty posłużymy się przykładem.

Załóżmy, że rynek funkcjonuje doskonale. Jednocześnie konsumedB skłonny za pierwsze jednostki danego dobra płacić więcej niż za kolejne,9 przedstawiają one dla niego wyższą użyteczność krańcową (zgodnie z pic szym prawem H. Gossena). Jeżeli konsument jest w stanie za pierwszą kę danego dobra zapłacić 7 zł, za drugą - 5 zł, za trzecią - 4,5 zł, a za 3,5 zł, zaś cena rynkowa wynosi 3,5 zł, to kupi on cztery jednostki danej® bra. Za zakupione dobra płaci łącznie 14 zł (4 jednostki x 3,5 zł). Byłby* stanie zapłacić maksymalnie 20 zł (7 zł + 5 zł + 4,5 zł + 3,5 zł). Renta® menta wynosi więc 6 zł (20 zł - 14 zł). Konsument osiąga rentę z każde® pionej jednostki, oprócz ostatniej, dla której cena rynkowa jest równą fuli tywnej wartości towaru dla konsumenta. Kolejne nadwyżki wynoszą odpów nio 3,5 zł, 1,5 zł, 1 zł oraz 0, co daje w sumie 6 zł.

5.2.2. OPTIMUM KONSUMENTA

W rzeczywistości konsument kupuje wiele dóbr. Tak rozdysponoflujea swoje dochody między różne dobra, aby zgodnie z upodobaniami osiągnąć naj-1 wyższą użyteczność całkowitą. Przy danych cenach każda jednostka pieniądza! wydana na zakup krańcowej (ostatniej) jednostki dwóch lub większej ilości dóbn powinna przynieść mu jednakowy przyrost zadowolenia. Konsument tak kształtuje strukturę zakupu, że użyteczność krańcowa poszczególnych produk*] tów jest taka sama. W taki sposób dąży do maksymalizacji użyteczności całko* witej z konsumpcji wielu dóbr.

Racjonalny wobec powyższych założeń wybór, dokonany przez konsu*; menta, spowoduje wyrównanie się użyteczności krańcowych nabywam eh towai rów. Użyteczności krańcowe tych dóbr będą wówczas proporcjonalne do cera tych produktów. Zasada wyrównywania się użyteczności krańcowych nabywa* nych dóbr określana jest jako drugie prawo H.H. Ciossena.