Elementa Latina IV 0

I odpowiedzią była w danym wypadku tylko — kara śmierci dla zdrajców, zabójców i podpalaczy. Przecież senat zmienił swoje zdanie nie z pobudek humanitarnych lub politycznych, lecz po prostu zląkł się odpowiedzialności. Taki właśnie stosunek do obowiązku Kato zwalczał: jego męskie przemówienie rozproszyło wszelką trwogę. I gdy konsul skończywszy serię pytań przystąpił do głosowania, olbrzymia większość wypowiedziała się za karą śmierci.

Wyrok został wykonany tegoż dnia pod nadzorem samego konsula. A kiedy konsul wyszedł później do ludu, aby ogłosić fakt dokonany krótkim, lecz wymownym słowem vixere („oni żyli"), lud przyjął wiadomość radosnymi i długotrwałymi oklaskami; Wszyscy teraz zrozumieli, że Rzym został istotnie „wyrwany z paszczy przeznaczenia". Senat uważał za właściwe przyłączyć się do powszechnej wdzięczności dla konsula-zbawcy: Cycero obdarzony został nie notowanym dotychczas tytułem „ojca ojczyzny" (pater patriae). Tytuł ten stwierdzał, że właśnie Cyceronowi Rzym zawdzięcza swe, ocalenie.

Istotnie ten radykalny środek zniweczył spisek doszczętnie; Rzym wyzwolił się z objęć dławiącej go przez trzy lata zmory.

\m

Wprawdzie gorzał jeszcze bunt etruski z Katyliną na czele; ale stłumienie go było już rzeczą nietrudną, był to bowiem nieprzyjaciel jawny a przy tym słaby. Przeciw niemu senat wysłał drugiego konsula, Antoniusza. Ten marny człowiek, niegdyś wspólnik Katyliny, w dniu decydującej bitwy symulował chorobę, tak że bitwą kierował jego podwładny starszy oficer (legat) Petrejusz — uczciwy i odważny slużbista. Bitwa rozegrała się pod miastem Pistorią.

6

Zachwiana moralność

Lecz kiedy dzięki trudom wojennym i sprawiedliwości wzrosła rzeczpospolita, kiedy w wojnach ujarzmiono potężnych królów, podbito orężem dzikie plemiona i wielkie narody, zniszczono doszczętnie rywalkę państwa rzymskiego Kartaginę, kiedy wszystkie morza i lądy stały już przed Rzymianami otworem, wówczas Los zaczął się srożyć i we wszystko zamęt wprowadzać. Dla ludzi, którzy dawniej z łatwością znosili trudy, niebezpieczeństwa, przeciwności i różne przykrości, godne pożądania wśród innych okoliczności wywczasy i bogactwa stały się ciężarem i zgubą. Toteż najpierw wzmogła się żądza wła-