filozofia egzamin3

2-

JBr /m*entonn posia«> wypłynął zmieniony pogląd na świat. Grecy skłaniali się d„

• naturalizmu. Agustyn. przeciwnie, pojął Boga Jako nieskończonego, a ^ I aako twór nad przyrodzony i dzieło łaski. Postawa introspckcyjna, pojmująca nawet Bo*, aa podobieństw o własnych przeżyć. prowadziła do personalizmu, kazała widzieć w Bo^ przede wszystkim osobę, której istotą jest wola: przez to nastąpił odwrót od starotyt^ imiwenalitmu. Pojmowanie zaś Boga jako nieskończonego sprawiło, że świat musiał ^ wobec Niego wydać znikomy i że powstał — w przeciwieństwie do hellenistycznego nyj. nazrau — skrajny dualizm Boga i świata. Gała zaś koncepcja filozoficzna Augustyna opan, była na większym zaufaniu do woli. wiary, miłości i łaski niż do rozumu i doświadczeni Na tym podłożu sformułował oryginalne poglądy filozoficzne, starożytnym nie znane,

, jako twórca poglądu na świat stanął obok Platona. Arystotelesa i Demokiyta.

Z. tych ogólnych własności augustynizmu wypływały szczegółowe jego teorie: w meti I tizyce — egzemplaryzm, będący chrześcijańską postacią Platońskiego dualizmu między światem idealnym a realnym: w teorii poznania — aprioryzm, głoszący, że znane są nam prawdy wieczne niezależnie od doświadczenia, i iluminizm, przyjmujący interwent)-Bosa w poznaniu; w etyce — doktryna miłości i łaski, uznanie wolności a zarazem predt- i scynacji człowieka, negatywna koncepcja zła. pojmowanie dziejów jako zmagania ą dobra ze złem.

Wprowadzając nowe zasady do filozofii Augustyn nie mógł jednakże i nie chciał całko-wacie wyzwolić się od dawnych, starogreckich i starochrześcijańskich. Stąd rozliczne napięcia i sprzeczności w jego poglądach. Miał prawdę za dostępną jednostkom, ale z drugiej strony uważał ją za przywilej Kościoła. Miał ją za daną bezpośrednio, a z drugiej strony uważał ją za dar nadprzyrodzony. Przezwyciężył in teł ek t ual izm, niemniej cel ostateczny pojmował intclekiualistycznie, jako kontemplację Boga. Twierdził, że ciało nie jest złem. gdyż jest dziełem Bożym, a jednak w pożądliwości cielesnej widział źródło zk Zwalczał manichejski dualizm dobra i zła. a przecież właśnie dualizm był ostatnim słowem jego historiozofii. Różne dążności pierwotnego chrześcijaństwa, myśl biblijna i myil spekulatywna. duch religijny i duch kościelny, racjonalizm i mistycyzm, wierność Zakonowi i miłość — wszystko to złączyło się u Augustyna. Wobec tej pełni motywów, sprzeczności nie od razu mogły być usunięte ani samodzielna myśl chrześcijańska wyraźnie odseparowana od starożytnej: było to zadanie dla stuleci.

WPŁYW. Bezpośrednich następców Augustyn miał niewielu: wkrótce po jego śmierć. nastąpił zupełny upadek oświaty. Ale gdy w parę wieków potem scholastycy podjęli ta nowo budowę chrześcijańskiego poglądu na świat, czynili to na podstawach stworzonych przez Augustyna. Był najwpływowszym myślicielem chrześcijaństwa: wśród łacińskich filozofów średniowiecza był nieporównanie więcej znany i słuchany niż wszyscy Ojcowie Wschodu. Przez niego prąd idealistycznej myśli z platońskiego źródła wpłynął do średniowiecza. Długo augustyńska tradycja była bez współzawodnictwa, stanowiła jedyny typ ortodoksalnej filozofii; dopiero w XIII w. Tomasz z Akwinu przeciwstawił jej nowy *>P filozofii chrześcijańskiej, przez obiektywną i intelektualną postawę bardziej zbliżony do filozofii starożytnej; ale wpływ Augustyna działał i później. —Trzy były najważniejsi nawroty augustynizmu:

Karolingów, w VIII i IX w., podczas pierwszego rozkwitu średniowiecznej filozofii. Od tego czasu Augustyn stał się decydującym czynnikiem śrpHoiowiecaąj myśk

W

^,P3 -Z

»JS

sta'*'¹*

OP°

******* « Bi

s I

jak P° * Jess

pelag¹'

prom* ppw⁰¹’ nie w

I-

nek

uzgo

V

Syn

dam

stent

styc; O hi Dio zegc

* F jego

^Q) i

Pr*

N

Pi*