FunkcjonowanieRynku R1278 379

nie, że formuła interwencjonizmu państwa na rynku nie może być stała. Zmieniają się bowiem nieustannie cele, metody oraz warunki gospodarowania. Zmianom ulegają również stopień sprawności państwa i stopień sprawności rynku. Dlatego też formuła interwencjonizmu państwa na rynku nie może mieć jednolitej i sztywnej struktury.

Zmienność formuły interwencjonizmu państwa na rynku nie może oznaczać, że ulega ona permanentnym zmianom. Prowadziłoby to bowiem do nieustannego naruszania stabilności procesów gospodarczych i warunków funkcjonowania rynku oraz utrudniałoby wypełnianie przez rynek funkcji regulacyjnych¹.

Jeżeli interwencjonizm państwa na rynku nie jest oparty na celowej i zintegrowanej formule, to może się przekształcać w zbiór przypadkowych przedsięwzięć interwencyjnych, które:

—    są reakcją państwa na incydentalne zmiany na rynku,

—    korygując proces funkcjonowania rynku w pewnych segmentach, wywołują negatywne skutki w innych segmentach,

—    prowadzą do pogłębiania zróżnicowania pozycji różnych podmiotów rynku.

Interwencjonizm państwa oparty na przedsięwzięciach incydentalnych nie musi prowadzić do podwyższania stopnia sprawmości funkcjonowania rynku, lecz może podważać elementarne zasady jego funkcjonowania oraz ograniczać udział rynku w² regulowaniu działalności gospodarczej³.

4. Przedmiot interwencjonizmu państwa na rynku

Przedmiotem interwencjonizmu państwa na rynku mogą być przede wszystkim:

—    struktura podmiotowa rynku,

—    postępowanie uczestników rynku,

—    poszczególne elementy rynku.

Państwo może interweniować w całokształt stosunków rynkowych. obejmujących wszystkie wymienione zjawiska lub ograniczać swoją interwencję tylko do niektórych spośród tych zjawisk. Jednakże bezpośredni związek między tymi zjawiskami powoduje, że interwencjonizm państwa ograniczony do jednego z tych zjawisk może mieć jedynie formalne znaczenie.

Interwencja państwa w strukturę podmiotową rynku polega na tworzeniu lub sprzyjaniu powstawaniu nowych, efektywnych podmiotów' rynku oraz eliminowaniu z rynku podmiotów' nieefektywnych. W ten sposób następuje zmiana struktury podmiotowej rynku. Tworzenie nowych podmiotów rynku przez państwm może mieć miejsce przede wszystkim w sektorze publicznym oraz w tej sferze infrastruktury społeczno-ekonomicznej, którą — z powodu niskiej stopy rentowności — nie jest zainteresowany kapitał prywatny. Państw'0 może przeciwdziałać również tworzeniu now'ych podmiotów rynku, jeżeli powstają one w następstwie łączenia się podmiotów istniejących, kreując monopole, i zagrażają interesom publicznym. W innych przypadkach interwencja państwa w proces tworzenia podmiotów rynku ma najczęściej charakter pośredni. Dokonuje się ona przede wszystkim za pomocą zmian systemu kredytowo-podat-kowego.

Państwo może w^; mniej lub bardziej aktywny sposób uczestniczyć w' procesie eliminowania z rynku podmiotów nieefektywnych, zaprzestając subwencjonowania ich działalności lub udzielania innych form pomocy. Główmą przesłanką podejmowania przedsięwzięć interwencyjnych przez państw'0 jest istnienie lub powstawanie takich struktur podmiotowych rynku, które zagrażają rozwojowi konkurencji. Motywacje interwencji państwa w strukturę podmiotową rynku wynikają więc zazwyczaj z dążenia do ochrony oraz ożywiania zjawisk konkurencyjnych między uczestnikami rynku.

Koniecznym warunkiem skutecznej interwencji państwa w strukturę podmiotową rynku jest:

—    identyfikacja struktur podmiotowych rynku, które zagrażają istnieniu oraz rozwojowi konkurencji,

379

1

   A. Lipowski, Mechanizm rynkowy..., jw., s. 197.

2

do wykształcania się swego rodzaju spirali interwencyjnej.

3

   Interwencjonizm oparty na incydentalnych przedsięwzięciach państwa prowadzi