herudzinski8

30 Tomasz Herudziństci

jej celem jest coś więcej: ukazanie poprzez odpowiednio uporządkowane grupy zdjęć

albo odpowiednio zmontowany materiał filmowy głębszej wiedzy na temat danego

społeczeństwa, jego struktury, kultury, wzorów interakcji, wartości i norm (1999: 62).

Poszukując ujęcia, które zawiera w sobie wyżej przytoczone element}', można przywołać zwięzłą encyklopedyczną definicję, która podaje, że socjologię wizualną można traktować jako subdyscyplinę socjologii, w ramach której współwystępują dwa zasadnicze nurty. Pierwszy podkreśla specyfikę wykorzystywanych narzędzi badawczych, gdzie zbieranie danych przy wykorzystaniu zapisu fotograficznego i filmowego wyznacza jej zakres. Drugi nurt akcentuje dane wizualne, takie jak zdjęcia czy filmy i traktuje je jako przedmiot badań, których zasadniczym celem jest ukazanie ich powiązań z kulturą (zob. Marshall 1996).

Z kolei dla Harpera (1994) socjologia wizualna określona jest przez pryzmat metod i technik badawczych. Zdefiniow'ai ją jako dziedzinę socjologii, która posługuje się analizą jakościową i wykorzystuje techniki wizualne: fotografię i film. Jej celem jest jednak nie tylko rejestracja rzeczywistości społecznej, ale również analiza tych zapisów oraz ich wymiaru komunikacyjnego.

Poszukując możliwie najogólniejszych, a tymi samymi najbardziej pojemnych podejść określających istotę socjologii wizualnej, chcialbymi posłużyć się także ujęciem Michaela Hilla, który określając problematykę badawczą charakterystyczną dla socjologii wizualnej wyróżnia pięć zasadniczych kategorii.

Po pierwsze, definiowanie otoczenia, gdzie zainteresowania badawcze koncentrują się na różnych sposobacli percepcji i nadawania znaczeń, a dokładniej na dwustronnej analizie: na poszukiwaniu czynników, które wpływają na sposób postrzegania rzeczywistości i związane są ze społecznymi życiem ludzi, oraz na wnioskowaniu o społeczności na podstawie ich wyobrażeń wizualnych: zdjęć, filmów itp.

Po drugie, analizę zawartości obrazów wykorzystywanych w mediach. Analizie poddawane są tu obrazy występujące w prasie, telewizji, kinie itd. oraz powiązania występujące między treściami tych przekazów a programami instytucji, którym służą.

Po trzecie, wizualny wymiar społecznych interakcji. Analizie poddane są tu komunikaty, gdzie nadawca posługuje się postawą ciała, ubiorem, stylem życia, manipulowania przestrzenią itd., oraz ich wąilyw na zachowania innych.

Po czwarte, socjologię sztuki wizualnej, kulturowych i społecznych znaczeń, wykorzystywanych w jej ramach symboli oraz jej analiza jako instytucji społecznej.

Po piąte, technologię wizualną i organizację społeczną, gdzie porusza się zagadnienia wąiływu technologii wizualnych na instytucje społeczne, np. na