HPIM4386

38    Aleksander Matucryt

obronny gadżet czy funkcjonalny równoważnik kuchennego tłuczka w akcie przygotowywania krwistych befsztyków. Pojedynczy aktor — bv powrócić do zasadniczego toku analizy — jest tą instancją określającą, która -— jeśli mogę to tak ująć — wywindowuje partykularny schemat do rangi i mer-1 pretacyjncj dominanty, nadrzędnego i centralnego pryzmatu percepcji i oceny zachodzących zdarzeń. Dynamika procesu interpretacji wpisuje się więc w przebieg totalnej sytuacji, w kontekst kariery życiowej, przeszłych i przyszłych doświad- • czcń. Pomyślny rozwój społeczeństwa, wzrost jego odporno-| ici na destrukcyjne oddziaływania płynące z najróżniejszych-stron uniwersum, warunkowany jest przez dynamiczną harmonizację organizacji społecznych i osobowości jednosrek, a jednym z koniecznych do spełnienia wymogów jw⁽ udany socjalizacyjnic transfer dialcktyki jednoczesnego dążenia do K stałości i nowych doświadczeń w obręb osobowości jednostki

n    {Thomal. Znaniecki 1976: II/. 24—251-

Potencjalnie każdy bodziec. lalcieJcofwick „zawirowanie"| znaczenia — czy to w postaci drobnego „przesunięcia . wa- j nacji na kanwie obowiązującego schematu, czy też w formie konrrdeiinicji — prowadzić może do „uproblematycrznienia” i sytuacji. podważenia konkretyzowanej akrualnie schemaryza-cji. Całkiem zasadne jest stwierdzenie, ii społeczno-kulturo- j wa ..nawykowoić" ustawicznie wystawiana jest na przetwór- j crc zabiegi aktorów. Unikatowość — ugruntowana tak obiektywnie, jak subiektywnie — wszelkiej sytuacji społeczne/, jej otwartość na zmianę, niepowtarzalność konfiguracyj- { nych mikroporządków czynności i znaczeń to w pewnym 1 sensie aprioryczne formy odnoszenia się do świata, a „próbie- J tnatyczność" i „nicproblematy. /ność" traktować trzeba jako I atrybuty fenomenów ustanawianych w dialektycznej wspó- j /grze jednostki i organizacji społecznej• osobowości i kultury, j

dążenia do stałości i pragnienia nowych doświadczeń. Każda definicja sytuacji, czy — szerzej — kompleks definiowania sytuacji, zawiera mechanizmy rozpoznawania składników otoczenia oraz .pacyfikacji" nowych i niekiedy konkurencyjnych „bodźców '. Interferencja elementów przynależnych do tych dwu podstawowych źródeł zasobów, ich unikatowa konfiguracja prowadzi zazwyczaj do wypracowania obowiązującej wersji wydarzenia i marginalizacji pozostałych.

Kluczową kwestią dla działającej jednostki jest możność identyfikacji składników interakcyjnego otoczenia. Zagadnienie to ma dwa istotne analitycznie wymiary. Pierwszy z nich dotyczy stopnia określoności poszczególnych składników sytuacji; każdy z tychże składników ulokować można na kontinuum określoność-niglistość. Thomas (1966: 240) zauważa, iż „Definicja sytuacji jest równoważna określeniu tego, co mgliste”. Stwierdzenie to rozumiane być może. jak sądzę, na co najmniej dwa sposoby. Po pierwsze, jakakolwiek działalność aktora w świecie jest selekcją (wartościowaniem) istotnych z punktu widzenia jednostki składników otoczenia; po drugie zaś — wartościowaniom zawartym w schcmatyzacjach nadawane jest osobiste czy subiektywne „piętno" wskutek dookreślających zabiegów jednostki. Poszczególne składniki rzeczywistości zostają nie tylko nazwane, ale też wprzęgnięte w historię życia jednostki. Co więcej, kontinuum okrcślo-ność-mdistość nie odnosi się wyłącznic do poziomu jednostkowych działań i oczekiwań, lecz określa także rzeczywistość społeczno-kulturową. Społeczeństwa nowoczesne znamionuje kulturowa mglistość schematów działania, zasadnicza nieokreśloność generalnych sytuacji. Niezależnie od tego, możliwe są przesunięcia zarówno w jedną, jak i w drugą stronę: tak w kierunku dookreślenia pewnych wycinków rzeczywistości, jak w stronę „rozmycia" klarowności czy wręcz pozo-